Papiery marmurkowe
Historia
Papiery te wywodzą swój rodowód z Persji i Turcji. Z pocz. XV w. rozpoczyna się "złoty okres" perskiej sztuki introligatorskiej i znane są z tego czasu oprawy z wyklejkami wykonanymi z papieru marmurkowego. Ten rodzaj dekorowania papierów upowszechnił się szczególnie w Turcji, która w sztuce i rzemiośle pozostawała pod silnymi wpływami perskimi. Poznanie papierów marmurkowych Europejczycy zawdzięczają nawiązaniu stosunków dyplomatycznych pomiędzy niektórymi krajami Europy a Turcją i Persją. Podróżujących Europejczyków tak zachwyciły papiery marmurkowe, które zaczęli nazywać tak ze względu na podobieństwo do znanego im już wcześniej marmuru, że wysyłali spore ilości próbek i arkuszy do rodzinnych krajów. Najstarsze papiery marmurkowe znane w Europie pojawiły się za sprawą niemieckich podróżników, którzy umieszczali je w swoich alba amicorum (il. 1, 2). W XVII w., zanim w Europie zaczęto wytwarzać papiery marmurkowe, wysyłano papiery do Turcji, gdzie je marmurkowano. Papiery europejskie, ze względu na lepszą jakość, były w Turcji bardzo cenione. Fakt ten tłumaczy obecność europejskich filigranów w przezroczach papierów marmurkowych, których wykonanie jednoznacznie przypisuje się warsztatom wschodnim. Jednym ze znaczących centrów wymiany handlowej pomiędzy Europą, a Konstantynopolem był założony przez augsburski ród Foggerów ogromny magazyn znajdujący się w Wenecji. Najstarszy europejski przepis na wykonanie „papieru tureckiego” jedni z badaczy przypisują Danielowi Schwenterowi, niemieckiemu matematykowi, orientaliście, wynalazcy i poecie, inni jezuicie Athanasiusowi Kircherowi. Schwenter opisał m.in. sposób na stworzenie papieru marmurkowego z wzorem kwiatowym.
we Francji "marmurki" znane były już na pocz. XVII w., wreczano je sobie w prezentach jako samodzielne artefakty, ale przede wszystkim stosowano je jako wyklejki w oprawach bibliofilskich. Były one tak perfekcyjne, że zakłada się że początkowo "marmurki" przywożono do Francji z Turcji. papiery te do tego stopnia przeniknęły do francuskiej tradycji introligatorskiej, że w niektórych źródłach to właśnie im przypisuje się ich wynalezienie. W XVII/XVIII w.produkcją "marmurków" zaczęli się zajmować rzemieślnicy wyspecjalizowani wyłącznie w tym fachu. W XVIII w. we Francji wytwarzano wiele różnych wzorów papierów marmurkowych. Chętnie stosowano te najprostsze: grzebieniowy lub tourniquet (ślimakowy) oraz takie, których sposób wykonania nie został opisany i obecnie ich nazwy nie mówią zbyt wiele, np. placard, fleuron lub feuille de chêne. Wśród marmurków grzebieniowych wyróżniano: lyon, montfaucon i grand montfaucon, które wykonywano grzebieniami o dziewięciu ząbkach, persillé wykonywany grzebieniem o osiemnastu ząbkach i Allemange, do wykonania którego potrzebny był grzebień o stu ząbkach grubości igły (il. 3, 4).
W Niemczech papiery marmurkowe..............
Technika wykonania
Lista
- Punkt 1
- Punkt 2
- Punkt 2.1
- Punkt 2.2
- Punkt 2
Zobacz też
Grafika
il. 1. Karta 27 z alba amicorum Johanna Joachima Prack von Ascha (1587 – 1612).
il. 2. Karta 53 z alba amicorum Johanna Joachima Prack von Ascha (1587 – 1612).
il. 3. Plansza z Wielkiej Encyklopedii Francuskiej przedstawiająca warsztat i narzędzia do marmurkowania papierów.
il. 4. Plansza z Wielkiej Encyklopedii Francuskiej przedstawiająca warsztat wraz z wyposażeniem potrzebnym do marmurkowania papierów.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
il. 2.
Przypisy
- Przypis 1
- Przypis 2
Autor: E.P.
