Papiery transparentne
Spis treści
Papiery transparentne
Papiery przezroczyste
ang. transparent paper, fr. papier transparent, transparentes Papier, wł. carta trasparente
Papiery odznaczające się przezroczystością, tj. właściwością optyczną charakteryzującą zdolność przepuszczania światła bez rozproszenia. Do tej grupy zalicza się: bibułki, kalki szkicowe, tzw. papiery pergaminowe. Właściwości papierów transparentnych łączą się ściśle z sposobami ich produkcji i cechami, jakie zamierza się im nadać w związku z ich przeznaczeniem.
Bibułki
Wyrób papierniczy o gramaturze do 28 g/m², cienki, o dużym stopniu przejrzystości, długowłóknisty.
Pierwotnie wytwarzany ręcznie, współcześnie jest wytwarzany także maszynowo. Do wyrobu bibułek wykorzystywane są włókna roślinne i syntetyczne. Dodane do zawiesiny śluzowate wyciągi roślinne pozwalają na wytwarzanie bardzo cienkich arkuszy. Bibułki charakteryzują się jednorodnością, niską gramaturą (przeciętnie kilkanaście g/m², choć produkowane są nawet bibułki o gramaturze ok. 4 g/m²) i dużą przejrzystością, mają barwę białą lub naturalnie kremową.
Bibułki zwane konserwatorskimi są wykorzystywane w introligatorstwie i konserwacji-restauracji do naprawy przedarć papieru, wzmacniania osłabionych kart poprzez dublaż oraz wzmacniania grzbietów kart (falców) i składek.
Kalki
Specyficzny rodzaj papieru o gramaturze 40 - 100 g/m² i znacznej przezroczystości, przeznaczone do wykonywania rysunków technicznych (ołówkiem, tuszem), które mogą być później odbijane na papierze światłoczułym.
Kalki szkicowe wytwarza się przez bardzo intensywne mielenie specjalnej (pergaminowej) bielonej masy celulozowej siarczynowej, zapewniające wymaganą przezroczystość. Produkuje się także kalki szkicowe, które swą wysoką przezroczystość zawdzięczają impregnacji mieszaniną gum, żywic i olejów, destylatów naftowych i terpentyny.
Kalki szkicowe odznaczają się dobrą wytrzymałością, zwłaszcza na zginanie i przedarcie, a także równą, gładką, ale nie połyskliwą powierzchnią umożliwiającą usuwanie zaschniętego tuszu. Kalki szkicowe łatwo absorbują wilgoć z otoczenia.
Papiery pergaminowe
Wytwarzanie tych papierów polega na specyficznej obróbce mechanicznej włókien, w wyniku której uzyskuje się zaawansowaną fibrylację wewnętrzną i zewnętrzną oraz dużą ilość śluzu i frakcji drobnej powodujących "uszczelnienie" struktury papieru. Ten specyficzny sposób mielenia połączony jest z nadaniem masie dużej smarności, co z kolei łączy się z wyeliminowaniem w procesie produkcji środków zaklejających. Mechaniczny sposób obróbki włókien powoduje znaczne ich uszkodzenie, co skutkuje słabą wytrzymałością mechaniczną tych papierów, ale jednocześnie sporą wodoodporność.
Papiery pergaminowe można także uzyskać na drodze chemicznej. Metoda polega na krótkotrwałym działaniu na papier kwasu siarkowego o określonym stężeniu, dokładnym jego wypłukaniu, a następnie zneutralizowaniu. Papiery te są stosowane głównie do pakowania produktów spożywczych.
Najstarszy sposób uzyskiwania przezroczystych papierów polegał na impregnowaniu ich olejami roślinnymi, najczęściej olejem lnianym. Papier olejowany o nazwie "vitratus" stosowany był w XVI w. w Polsce do wypełnienia otworów okiennych.
Zobacz też
Przypisy
- Sobucki W., Jeżewska E., Wiedza o papierze dla konserwatorów zbiorów, Warszawa 2015, s. 171.
- Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, Ossolineum 1986, s. 214, 276.
Autor: M.P.B.
