Serce
Spis treści
Serce
(ang. heart [motif]; fr. coeur; niem. Herz)
Motyw stosowany w zdobnictwie introligatorskim od późnego średniowiecza, w związku z rozwijającym się wówczas kultu świętych ran Chrystusa. Na oprawach tłoczonych z XV-pocz. XVI w. ukazywano serce przebite (pionowo lub po skosie) bełtem kuszy lub stylizowaną strzałą i otoczone drobniejszymi motywami (stylizowane krople krwi, rozetki). Motyw s. pojawia się w dekoracji opraw włoskich 1 poł. XVI w. W Polsce 2 poł. XVI i 1 poł. XVII w. posługiwano się różnymi wersjami złoconego, owalnego medalionu ukazywanego w centrum okładzin, z s. w tle Ukrzyżowanego Chrystusa adorowanego przez anioły. Od ery kontrreformacji gorejące s. jest stałym, choć nieczęsto stosowanym, elementem dekoracji introligatorskich kręgu katolickiego, m.in. jako element kompozycji z chrystogramem oraz godłem zakonu jezuitów (serce z trzema gwoździami). Drobny motyw gorejącego s. z dwoma strzałami należy do charakterystycznych detali na oprawach Antoine-Michel Padeloupa (XVIII w.).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Chrystogram
Jezus Chrystus
Grafika
Tłok z motywem serca przebitego bełtem kuszy na oprawie gotyckiej, 2 poł. XV w.
Tłok z motywem serca przebitego bełtem kuszy na oprawie gotyckiej, 2 poł. XV w.
Tłok z motywem serca przebitego bełtem kuszy na oprawie gotyckiej, 2 poł. XV w.
Motyw Serca Jezusowego na plakiecie medalionowej, Polska, 1 poł. XVII w.
Serce z trzema gwoździami pod chrystogramem w medalionie na oprawie polskiej z XVII w., BWSD Włocławek, fot. P. Kurek
Przypisy
- Lewicka-Kamińska 1956, tabl. 10/il. 24;
- Laucevičius 1976, il. 244, 255-256, 268 i in.;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 134-138;
- von Arnim 1992, tabl. 108;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 17.
Autor: A.W.
