Kapitałka podstawowa z oplotem
Spis treści
Nazwy w innych językach
Ang. braided/plaited endband, niem. geflochtenes Kapital, Kapital mit Lederriemen/Lederstreifen, fr. tranchefile tressée de laniére de peau, hol. omvlochten kapitaal, cz. obtáčený kapitálek opletený nitĕmi usňovým řemínkem
Definicja
Kapitałka składająca się z szycia podstawowego i oplotu zewnętrznego wykonanego z paska skóry, rzemienia lub tasiemki. Kapitałki te zwykle wykonywano po obleczeniu książki.
Opis
Kapitałki te składają się z szycia podstawowego oraz paska materiału, zwykle skóry, zaplecionego wokół niego (ang. braided endband/plaited endband)4. Oplot wykonywano przed lub po obleczeniu kodeksu. Pasek miał szerokość 2 – 5 mm i najczęściej był wykonany ze skóry cielęcej garbowanej roślinnie lub skóry owczej, koziej, świńskiej wyprawy glinowej. Paski czasem barwiono na jeden lub dwa kolory. W rzadszych przypadkach zamiast paska skóry stosowano jedwabną tasiemkę, którą owijano wokół rdzenia kapitałki (il. 1) lub stosowano jeden z rodzajów oplotów.
Rodzaje oplotów
Istnieje wiele metod wykonywania oplotów. Do najbardziej popularnych należą:
- antyfonarzowy
ang. ‘antiphonary’ type - oplot wykonywany po obleczeniu książki, zachodzący na grzbiet nawet na kilka cm. (il. 2)
- hiszpański
ang. spanish edge braiding - oplot, w którym pasek skóry lub tasiemka prowadzona jest wokół szycia podstawowego z utworzeniem wzoru przypominającego warkocz. (il. 3)
- krzyżowy
ang. crossed braid, German braided headband - oplot wykonywany po obleczeniu książki, z utworzeniem wzoru krzyżującego. (il. 4).
- odwrócony
ang. reversed loop braid - oplot rzadko stosowany zbliżony wyglądem do oplotu antyfonarzowego, ale wykonywany dwoma końcami paska skóry zamiast jednego. (il. 5)
- ze stopką
niem. Kapital mit Riemenflechtung - oplot rzadko stosowany, w którym dwa końce paska skóry są prowadzone podobnie jak nici w kapitałce „niemieckiej” szytej bezpośrednio. (il. 6)
Informacje
Kapitałki z oplotem popularne były od końca XIV w. do połowy XVI w. zwłaszcza w oprawach niemieckich, a także we francuskich, niderlandzkich i szwajcarskich, pochodzących z warsztatu opactwa St. Gallen.
Grafika
il. 1. Kapitałka podstawowa z oplotem, w formie tasiemki owiniętej wokół rdzenia.
il. 2. Oplot antyfonarzowy. (rys. M. Dorębska)
il. 3. Oplot hiszpański. (rys. M. Dorębska)
il. 4. Oplot krzyżowy. (rys. M. Dorębska)
il. 5. Oplot odwrócony. (rys. M. Dorębska)
il. 6. Oplot ze stopką. (rys. M. Dorębska)
Przypisy
- Dostępny w World Wide Web: http://cool.conservation-us.org/don/dt/dt1721.html [dostęp: 17 maja 2017].
528 Kneep en Binding,1992, s. 62. 529 Petersen H., Bucheinbände, wyd. 2, 1991, s. 157. 530 Kneep en Binding,1992, s. 62. 531 Cermanova T., 2008, s. 7. 532 Szirmai J. A., 1999, s. 211.Przypis 1Jäckel K., 1975, s. 211-212; Greenfield J., J. Hille J., 1991, s.
- Przypis 2
Autor: M.P.-G.'
