Kapitałka etiopska
Spis treści
Kapitałka etiopska
(ang. Ethiopian endband, niem. Äthiopisch Kapital, cz. etiopský kapitálek, fr. tranchefile éthiopienne)
Kapitałka etiopska, z uwagi na fakt, że przez wieki Etiopia miała kontakt z kościołem koptyjskim oraz Bizancjum i pozostawała pod silnym wpływem ich kultury, należy do grupy kapitałek ksiąg basenu Morza Śródziemnego i orientalnych. Kapitałka z przeplecionych pasków skóry, które doszywano do kodeksu najczęściej po oprawieniu (il. 1). Wystające poza grzbiet końce pasków doszywano do, a kapitałkę doszywano przez obleczenie, co uwidacznia się na grzbiecie jako dwa rzędy szwów (il. 2). Pierwsze kodeksy etiopskie powstały ok. IV w., tj. po dotarciu do Etiopii chrześcijaństwa za pośrednictwem syryjskich misjonarzy. Arabski podbój Egiptu w VII wieku odseparował Etiopię od większości chrześcijan na 600 ‒ 700 lat i dopiero ok. XVI w. księgi z tego kraju zaczęły trafiać do Europy. Większość znanych dziś przykładów kodeksów etiopskich pochodzi z XVI ‒ XIX wieku, jednak istnieją także starsze egzemplarze. Są to obiekty głównie o tematyce religijnej, spisane w języku Ghe’ez, w wielu przypadkach zdobione barwnymi miniaturami. Szycie bloku jest łańcuszkowe z nicią zamocowaną w drewnianych okładzinach obleczonych w skórę. Kapitałki etiopskie montowane były przy kodeksach po ich oprawieniu, zatem są one raczej elementem oprawy, a nie bloku. Składają się one z dwóch charakterystycznie splecionych ze sobą pasków skóry o szerokości od 6 ‒ 10 mm (il. 3) i przedłużonych poza grzbiet o 40 ‒ 60 mm. Rzemienie mogły być barwione na jeden lub dwa kolory. Doszywano je do bloku przez składki i obleczenie grzbietu, co było widoczne na grzbietach opraw (il. 4). Nić doszywająca kapitałkę mogła być wykonana z jelita i często jest inna
Zobacz też
Grafika
il. 1. Schemat kapitałki etiopskiej, rys. M. Dorębska
il. 2. Schemat doszycia kapitałki etiopskiej do skórzanego obleczenia, rys. M. Dorębska
il. 3. Paski skóry tworzące kapitałkę etiopską przed i po zapleceniu.
il. 4. Kapitałka etiopska rzemienna. Splecione paski skóry są położone na krawędzi bloku przy grzbiecie i doszyte przez obleczenie. (rys. Szirmai)
il. 5. Kapitałka etiopska z pasków skóry w trzech kolorach.
il. 6. Kodeks etiopski z widocznym na grzbiecie mocowaniem kapitałki nicią.
.jpg){kind=small}
.jpg)
Przypisy
- Dorębska Magdalena, Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Kapitałka-historia, rodzaje, terminologia, (promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018.
Autor: M.P.B
