Rozeta wirująca

Spis treści

1 Rozeta wirująca
2 Zobacz też
3 Grafika
4 Przypisy

Rozeta wirująca

(ang. 'rotating' rose/rosette; niem. Fächerrosette)

Odmiana motywu rozety, odznaczająca się zagiętymi we wspólnym kierunku płatkami (rzadko innymi elementami, np. liśćmi, żołędziami na szypułkach), skupionymi wokół centralnego punktu i najczęściej otoczonymi pierścieniem. Ułożenie płatków tworzy wrażenie wirowania całej rozety, zwłaszcza w przypadku jej wariantów z licznymi, wąskimi i długimi płatkami ze zgrubieniami na końcach. W tegumentologii niemieckiej traktowana jako specyficzny motyw naśladujący ludowe „ogniste koło” (Feuerrad), czyli pokaźną obręcz, lub koło wypełnione słomą, którą podpala się i stacza z góry m.in. podczas Bożego Narodzenia, Wielkiej Nocy i innych świąt w niektórych regionach Europy (niegdyś także na Dolnym Śląsku). Motyw ten był popularny w gotyckim introligatorstwie kręgu niemieckiego, w tym w Królewcu (Mistrz Marii). Między kon. XV w. a pocz. 2 dekady XVI w. (w rzadkich przypadkach aż po 2 ćw. XVI w.) tłoki z różnymi wersjami r. w. były często stosowane w Krakowie, m.in. przez Jan z Litwy i anonima pracującego dla Mikołaja Czepiela. Tłokiem z charakterystyczną formą r. w. wśród renesansowych ornamentów posługiwał się między 1518 a poł. lat 30. XVI w. Stanisław z Białej. Specyficzną formę mają r. w. ze zwielokrotnionych wycisków różnych tłoków, ukazywane w zwierciadle okładziny i na grzbiecie) m.in. przez Walentego z Pilzna i Introligatora Młota i Krzyża (Kraków, schyłek XV w.). Do ponownego spopularyzowania r. w. doszło w 2 poł. XVIII w. na koronkowych oraz klasycystycznych oprawach. Bujne i zazwyczaj strzępiaste motywy r. w. ukazywano na nich w narożach ramy zwierciadła oraz w kompartymentach grzbietu. Specyficzną formę, pokrewną floralnej r. w., mają motywy okrągłych „wirników” z zakrzywionymi „łopatkami”, spopularyzowane na oprawach Antoine-Michel Padeloupa z lat 20. XVIII w. Jako nawiązania do form historycznych r. w. pojawiały się na wydawniczych oprawach XIX w.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Rozeta

Grafika

Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Ornament z rozet wirujących na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Motywy rozet wirujących, utworzonych ze zwielokrotnionych wycisków tłoków, jako dekoracja grzbietu oprawy gotyckiej, 4 ćw. XV w.
Specyficzna forma rozety wirującej, złożonej z żołędzi na szypułkach,repr. wg: Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, tabl nie num
Charakterystyczna forma rozety wirującej, Kraków, lata 20-30 XVI w.
Charakterystyczne dla XVIII w. formy rozet wirujących w dekoracji kompartymentów grzbietu
Specyficzna ("wirnikowa") forma rozety wirującej na oprawie francuskiej z XVIII w., repr. wg: Devaux 1977, il. na s. 185
Specyficzna ("wirnikowa") forma rozety wirującej na mozaikowej oprawie A.-M. Padeloupa, 1733, repr. wg: Michon 1956, tabl. XIII