Emaliowana dekoracja
Spis treści
Emaliowana dekoracja
(ang. enamelled decoration; fr. décor émaillé)
Jedna z najszlachetniejszych technik złotniczych, dzieląca się na kilka rodzajów, dla których wspólną cechą jest tworzenie kolorowych, szklistych powłok pokrywających fragment lub całą powierzchnię metalowego przedmiotu. Jako technika pozwalająca na tworzenie szczególnie efektownych – barwnych i lśniących – dekoracji, od wczesnego średniowiecza była wykorzystywana do dekoracji opraw ksiąg liturgicznych kręgu bizantyńskiego i łacińskiego. Szczególną popularność zyskała w XII-XIII w. we Francji, w której pokrywano nią relikwiarze, rozmaite drobne przedmioty liturgiczne, w tym również limozyjskie oprawy. W epoce gotyckiej straciła na znaczeniu, wciąż jednak była do dekoracji złotniczych opraw ksiąg liturgicznych oraz okuć innych ksiąg luksusowych (np. oprawa jednego z woluminów Graduału Jana Olbrachta, Kraków, 1506). W XVI w. technikę tę bujnie rozwinięto, co wpłynęło na powstanie szeregu arcydzieł wśród opraw (np. oprawa modlitewnika cesarza Ferdynanda II, Augsburg?, 1590). W okresie nowożytnym ukształtowała się też tradycja emaliowania ksiąg liturgicznych w obrządku rusko-bizantyńskim. W późniejszych stuleciach wyparta przez inne techniki zdobnicze; stosowana niekiedy w okuciach luksusowych opraw.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Limozyjskie oprawy
Niellowana dekoracja
Grafika
Emaliowana dekoracja na oprawie ewangeliarza z Metz, X w., Bibliotheque nationale de France, repr. wg: Ganz 2015
Emaliowana dekoracja na oprawie Ewangeliarza Ariberta, Mediolan, Museo del Duomo, ok. 1030-1040, repr. wg: Ganz 2015
Romańska oprawa emaliowana, Limoges, Francja, XIII w., Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, repr. wg: Komornicki 1925
Romańska oprawa emaliowana, Limoges, Francja, XIII w., Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, repr. wg: Komornicki 1925
Emaliowane herby na oprawie Graduału króla Jana Olbrachta, Kraków, 1506
Przypisy
- Komornicki 1925, tabl. III-VI, XI;
- Jarosławiecka-Gąsiorowska, Wierzbicki 1952, tabl. 4-5, 8;
- Miodońska 1979, s. 9-10, 17, 115;
- Gradowski 1980, s. 75-80;
- Kozakiewicz 1996, s. 100-101;
- Jaroszewicz-Pieresławcew 2016, s. 245-246;
- Paś 2016, s. 281.
Autor: A.W.
