Format papieru

Format papieru

(niem. Papierformate, Normalformate)

Rozmiar arkusza papieru, niegdyś stanowiący wielkość pojedynczych, ręcznie czerpanych arkuszy, a współcześnie wielkość standardowych arkuszy używanych w działalności poligraficznej oraz dostępnych na rynku.

Formaty papieru czerpanego

Ograniczenie wielkości arkuszy papierów europejskich łączyło się z ręczną techniką czerpania papieru na sicie z ramą. Proporcje brzegów arkusza zwykle zbliżone były do złotej proporcji, wyrażały się stosunkiem 8:5 (1,618:1).

Formaty papierów z biegiem czasu i w zależności od miejsca produkcji, zmieniały nazwy i wykazywały odchylenia wymiarów. Najstarsze przekazy pochodzą z XIV-wiecznej Bolonii i wymieniają następujące formaty:

• imperial (cesarski) – największy format, o wym.: 740 x 500 mm
• reale (królewski), o wym.: 615 x 445 mm;
• mecome – pośredni, o wym.: 515 x 345 mm;
• recute – mały, o wym.: 450 x 315 mm.

W różnych krajach stosowano różne nazwy i formaty papieru:

Anglia

Imperial	72 x 52,8
Elephant	67,2 x 55,2
Royal	60 x 48
Medium	57,6 x 45,6
	52,8 x 43,2
Demy, Printing	52 x 42
Large Post	50,4 x 39,6
Demy, Writing	38 x 37,2
Crown	48 x 36
Foolscap	39,6 x 32,1

Francja

Grand Aigle	104 X 70
Grand Colombier	90 x 63
Colombier	85 x 62
Petit Colombier	80 x 60
Soleil	80 x 58
Jesus	76 x 56
Couronne	72 x 46
Raisin	65 x 50
Royal	63 x 48
Carre	56 x 45
Coquille	56 x 44
Telliere	44 x 34
Cloche	40 x 30

Holandia

Imperial	75 x 56
Olifants	72 x 62
Royaal	62 x 52
Vierkant	62 x 41,5,
Folio Post	56,5 x 43,5
Gr. Median	56 x 47
Kl. Median	54 x 44
Kl. Post	48 x 37
Schrijfformaat	42 x 34

Niemcy

Imperial	78 x 57
Regal	72 x 50
Super Royal	68 x 54
Regal	67 x 44
Lexicon	65 x 50
Kl. Median	56 x 44
Register	53 x 42
Bischof	48 x 38
Bienenkorb	45 x 36
Pro patria	43 x 34

W Polsce w XV wieku, wraz z założeniem rodzimych papierni, pojawiły się dwa główne formaty arkuszy:

• regalis (zwany też królewskim) o wym.: 672 x 480 mm
• mediana (zwany też comunis) o wym.: 576 x 308 mm.

Współczesne formaty papieru

Obowiązująca w Polsce norma arkuszy papieru PN-EN ISO 216:2009 jest zgodna z międzynarodową normą ISO 216. Jej źródłem była niemiecka norma DIN 476 stworzona przez Niemiecki Instytut Normalizacyjny w 1922 r. Norma ISO 216 definiuje dwa szeregi formatów: A i B. Punktem wyjścia dla formatu A jest powierzchnia arkusza A0 wynosząca 1 m². Wielkość formatu B wychodzi od długości boków: długość krótszego boku w formacie B0 wynosi 1 m. Zarówno w formacie A jak i B proporcja boków wynosi 1:√2 (z zaokrągleniem do pełnych milimetrów), co daje, po złamaniu na pół, tę samą proporcję długości boków w każdym każdym kolejnym formacie.

Dodatkowo istnieje format C, odnoszący się głównie do rozmiarów kopert.

Tytuł

	Format A	Format B	Format C
0	841×1189	1000×1414	917×1297
1	594×841	707×1000	648×917
2	420×594	500×707	458×648
3	297×420	353×500	324×458
4	210×297	250×353	229×324
5	148×210	176×250	162×229
6	105×148	125×176	114×162

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Format książki
Format biblioteczny
Format bibliograficzny
Format specjalny

Grafika

• 

  Powstawanie formatów przez podział

Przypisy

1. Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971, szp. 724-726.
2. Moessner G., Buchbinder ABC, Bergisch Gladbach 1981, s. 84.

---

Autor: M.P.B., E.P.