Konserwatorska oprawa
Spis treści
Konserwatorska oprawa
(fr. reliure de conservation)
Za oprawę konserwatorską należy uznać oprawę wtórną, która została wykonana przez konserwatora-restauratora podczas prowadzonych przy zabytkowym kodeksie prac konserwatorskich-restauratorskich. Oprawa konserwatorska musi spełniać następujące wymogi:
- zabezpieczać blok książki;
- być w pełni odwracalna i nie naruszać substancji zabytkowej;
- być wykonana z materiałów najwyższej jakości, bezpiecznych dla obiektu;
- uwzględniać zasadę odróżnialności, dla przeciętnego odbiorcy musi być oczywiste, że jest to warstwa wtórna obiektu;
-* uwzględniać atrybut estetyczności, co jest szczególnie ważne dla właściciela obiektu oraz odbiorców.
Kiedy stosuje się oprawę konserwatorską
Współczesne zasady konserwatorskie nakazują konserwatorowi powstrzymanie się od działań estetyzujących, a ograniczenie do wyłącznie takich, które uchronią materię zabytkową od dalszej, postępującej degradacji. W przypadku zabytkowych opraw, gdy uległy one znacznej destrukcji lub w wyniku zdarzeń losowych przestały wręcz istnieć, nie ma przesłanek stricte konserwatorskich do ich rekonstrukcji. Rolę ochronną względem bloku książki spełniają w takim przypadku różnego rodzaju opakowania ochronne. Rekonstrukcja oprawy, oparta w dodatku na zazwyczaj słabych przesłankach dotyczących jej wyglądu, jest w takim przypadku de facto kreacją konserwatorską i zafałszowaniem prawdy o obiekcie. Istnieją jednak niekiedy wskazania konserwatorskie do wykonania oprawy zabytkowego bloku książki, a także inne, wynikające z funkcji obiektu oraz oczekiwań właściciela, które także należy uwzględniać. Wówczas konserwator-restaurator może zaproponować wykonanie jednego z rodzajów tzw. oprawy konserwatorskiej, która spełni oczekiwania wszystkich interesariuszy zabytku.
Rodzaje opraw konserwatorskich
- oprawa konserwatorska muzealno-biblioteczna.
Oprawa opracowana w Miejskim Archiwum Historycznym w Kolonii i zastosowana m.in. po pożarze biblioteki Księżnej Amalii w Weimarze (il. 1, 2); oprawa wykonana z tektury bezkwasowej; nie jest trwale związana z blokiem; spełnia jednocześnie rolę opakowania ochronnego; stosowana najczęściej do obiektów silnie zdegradowanych o utraconej funkcji użytkowej, tym samym ograniczonej możliwości ekspozycji (il. 3 - 6).
- oprawa konserwatorska archiwalna.
Oprawa opracowana przez Christophera Clarksona (il. 7, 8); spełnia jednocześnie rolę opakowania ochronnego; w polskich pracowniach stosowana rzadko, popularna we Włoszech, rekomendowana głównie poprzez właściwości fizyczno-chemiczne pergaminu (il. 9).
- oprawa konserwatorska historyzująca
Pod tą nazwą kryją się wszystkie oprawy wykonane w całości przez konserwatora-restauratora nawiązujące do stylów historycznych, nie będące jednak rekonstrukcją, spełniające jednocześnie wymogi tzw. dobrej konserwacji (il. 10 - 11).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Opakowania ochronne kodeksów
Grafika
il. 1. Oprawa konserwatorska muzealno-biblioteczna opracowana przez konserwatorów niemieckich (schemat 1).
il. 2. Oprawa konserwatorska muzealno-biblioteczna opracowana przez konserwatorów niemieckich (schemat 2).
il. 3. Oprawa konserwatorska muzealno-biblioteczna "niemiecka" zastosowana w praktyce w pracowniach Katedry Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry UMK w Toruniu, zajęcia kursowe, rok 4 (2017/2018). (fot. B. Wachnik)
il. 4. Oprawa konserwatorska muzealno-biblioteczna "niemiecka" zastosowana w praktyce w pracowniach Katedry Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry UMK w Toruniu, zajęcia kursowe, rok 4 (2017/2018). (fot. B. Wachnik)
il. 5. Oprawa konserwatorska muzealno-biblioteczna "niemiecka" zastosowana w praktyce w pracowniach Katedry Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry UMK w Toruniu, zajęcia kursowe, rok 4 (2017/2018). (fot. B. Wachnik)
il. 6. Oprawa konserwatorska muzealno-biblioteczna "niemiecka" zastosowana w praktyce w pracowniach Katedry Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry UMK w Toruniu, zajęcia kursowe, rok 4 (2017/2018). (fot. B. Wachnik)
il. 7. Oprawa konserwatorska archiwalna opracowana przez Christophera Clarksona (schemat 1).
il. 8. Oprawa konserwatorska archiwalna opracowana przez Christophera Clarksona (schemat 2).
il. 9. Oprawa konserwatorska archiwalna opracowana przez Christophera Clarksona zastosowana w praktyce we włoskiej pracowni konserwatorskiej. (http://www.laboratoriocodex.it/lavori.php?pag=1, dostęp: 07.07.2017).
il. 10. Oprawa konserwatorska historyzująca zastosowana w praktyce w pracowniach Katedry Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry UMK w Toruniu, obiekt dyplomowy, fot. kodeks przed konserwacją-restauracją (fot. E. Langowska).
il. 11. Oprawa konserwatorska historyzująca zastosowana w praktyce w pracowniach Katedry Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry UMK w Toruniu, obiekt dyplomowy, fot. kodeks po konserwacji-restauracji (fot. E. Langowska).
Przypisy
- Clarkson Christopher, Limp Vellum Binding and its potential as a conervation type structure for the rebinding of early printed books. A break with nineteenth and twentieth century rebinding attitudes and practices. Oxford 2005.
Autor: M.P.B.
