Pół-

Spis treści

1 Pół-
2 Zobacz też
3 Grafika
4 Przypisy

Pół-

Oprawa zwana we współczesnej nomenklaturze poligraficznej okładką kombinowaną, charakteryzuje się zastosowaniem podstawowego materiału obleczeniowego tylko na grzbiecie i przylegających do niego części okładek. Pozostała powierzchnia pozostaje odkryta lub obleczona innym materiałem. W zależności od rodzaju materiału, mamy do czynienia z półskórkiem, półpłótnem, półpergaminem lub półpapierem. W pedantycznej klasyfikacji pół- (skórkiem, płótnem, itp.) nazywana jest oprawa z rogami z tego samego materiału co grzbiet, lub innego, mocniejszego niż obłóczka okładzin, zaś oprawa bez wzmacnianych rogów nazywana jest ćwierć- (skórkiem, płótnem, itp.).

Półskórek

(niem. Halbleder) Oprawa z grzbietem skórzanym. Narożniki mogą być wykonane z tego samego rodzaju skóry, albo też z innej skóry, z pergaminu lub z płótna. Powierzchnia okładek zwykle jest obleczona wzorzystym papierem, czasem papierem barwnym jednolitym lub płótnem. Półskórek ze skóry safianowej bywa zwany półsafianem, rzadziej używano nazwy półmarokin na oprawę z grzbietem obleczonym marokinem. Oprawa półskórkowa była podstawowym typem użytkowej oprawy bibliotecznej w XIX wieku.

W średniowiecznych i renesansowych oprawach półskórkowych z drewnianymi okładzinami, powierzchnię desek pozostawiano odkrytą. Ten typ oprawy zwany jest oprawą mniszą.

Ze względu na szerokość pasa skóry nachodzącego na okładziny wyróżnienia się szerokie półskórki, w których skóra płata grzbietowego niemal styka się ze skórzanymi narożnikami; ten typ półskórka uznawany jest za oprawę luksusową, zwłaszcza że zwykle był wykonany z wysokogatunkowej skóry i dekorowany.

Na drugim marginesie znajdują się półskórki ze skrajnie wąskim paskiem skóry na okładzinie oraz małymi, krytymi rożkami, ten tym zwany jest duńską oprawą milimetrową.

Półpłótno

(niem. Halbleinen) Oprawa z grzbietem płóciennym. Oszczędny wariant oprawy bibliotecznej, upowszechniony w końcu XIX w. Może mieć płócienne rogi, lub przednią krawędź w całości zalaminowana płóciennym paskiem. Powierzchnia okładzin obleczona jest papierem, wzorzystym lub jednobarwnym. Początkowo przeważały płótna o fakturze przypominającej skórę, co sugeruje że oprawa półpłócienna miała być imitacją półskórka. Później wyzbyto się naśladownictwa skóry, stosowano płótna o różnych fakturach, w oprawach bibliotecznych XX w. preferowano surowe płótno lniane.

Wśród opraw luksusowych i wydawniczych można spotkać rzadki wariant oprawy półpłóciennej z obłóczką z innego płótna, różniącego się barwą. Ten zabieg miał zapewne na celu uzyskanie odpowiedniego efektu estetycznego.

Półpergamin

Oprawa z grzbietem pergaminowym, najczęściej także z pergaminowymi rogami.

Na początku XX w. wyprodukowano materiał zwany sztucznym pergaminem - Igraf. Był to mocny biały papier. Stosowano go na dużą skalę tworząc fałszywe półpergaminy, zarówno w oprawie wydawniczej jak i w pracach indywidualnych.

Półpapier

(Półpapierek) najprostsza oprawa drobnych wydawnictw, ograniczająca się do połączenia kart lub składek (zszycie, sklejenie) oraz naklejenia na grzbiecie papierowego paska. Ten rodzaj oprawy stosowano do druków o krótkotrwałym przeznaczeniu, wydawnictw akcydensowych oraz nadbitek.