Modelowane oprawy

Modelowane oprawy

(skóroplastyka) (ang. modeled-leather covers, fr. cuirs modelés, ciselés)

Oprawy skórzane z dekoracją opracowaną techniką skóroplastyki. Dekoracja, zwykle wypukła, była formowana na wilgotnej skórze, od wewnętrznej strony przez wygniatanie, wybijanie, młotkowanie. Na stronie zewnętrznej rysunek podkreślano nacinaniem (rycowaniem), puncowaniem tła, niekiedy także barwieniem. Modelowaną dekorację można zaobserwować na książkach średniowiecznych, np. na pochodzącym z VII w. Ewangeliarzu św. Kutberta (Stonyhurst Gospel), oraz na oprawach koptyjskich z tego okresu. Później technika nie była używana aż do schyłku XIX w.

Artystyczne oprawy modelowane XIX/XX w.

Moda na przestrzenną dekorację opraw w XIX w. spowodowała opracowanie techniki reliefu (relievo) realizowanej maszynowo, zwykle do opraw seryjnych. W przeciwieństwie do niej, modelowanie wykonywano ręcznie, dla pojedynczych egzemplarzy, a prace mają charakter unikatów.

W końcu XIX w. przypomniano średniowieczną technikę modelowania i nacinania w dekoracji skór, stosowaną w meblarstwie oraz introligatorstwie. Technika była szczególnie modna we Francji (Victor Prouvé, Camille Martin, René Wiener i in.) oraz w Niemczech (Georg Hulbe). Na ziemie polskie znajomość techniki modelowania skóry przywieźli introligatorzy-artyści, kształcący się we Francji: Ewa Lorentowiczowa oraz Jan Recmanik. Ewa Lorentowiczowa wykonała szereg opraw modelowanych, prezentowała je na wystawie w warszawskiej Zachęcie w 1910-1912. W "Tygodniku Mód i Powieści" (1912) opublikowała szereg artykułów instruktażowych. Jan Recmanik wykorzystywał technikę modelowania w dekoracji wyrobów galanteryjnych: okładek albumów, ramek do fotografii, pudełek.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Płaskorzeźbiona dekoracja
Relief
Reliefowe oprawy

Grafika

• 

  Modelowanie skóry

• 

  Stonyhurst Gospel

• 

  Oprawa Ewy Lorentowiczowej

Przypisy

1. Modeled-leather covers, w: Matt Roberts, Don Etherington, Bookbinding and the conservation of books: a dictionary of descriptive terminology, Washington 1982, http://cool.conservation-us.org/don/dt/dt2253.html
2. Ewa Lorentowicz, Zdobnictwo skóry, „Nasz Dom. Tygodnik Mód i Powieści”, 1913, nr 3, 13, 14, 18, 21, 23, 24.

---

Autor: E.P.