Falc

Falc

(zagiętka, złam, zagięcie, piętka) (niem. Falz; fr. pli, onglet, fond; wł. cerniera,)

Falc (znaczenie 1)

(ang. bolt)

Miejsce, w którym nastąpiło zamierzone złożenie (złamanie) arkusza papieru celem uzyskania wymaganego formatu. W wyniku składania arkuszy (falcowanie, łamanie) powstają odowiednio: falc grzbietowy, górny, dolny i przedni, które po obcięciu bloku lub rozcięciu stają się odpowiednio: grzbietem bloku książki, krawędzią górną, dolną i przednią bloku książki(il. 1).

Falc (znaczenie 2)

(niem. Falz)

Wszystkie zagięcia celowo wykonane przez introligatora.

Falc (znaczenie 3)

(ang. guard)

Pasek wzmacniający grzbiet składki lub wyklejki.

Falc wyrównujący (znaczenie 4)

(ang. filling-in guard, niem. Ausgleichfalz)

Pasek wstawiony w grzbiet mający na celu wyrównanie grubości grzbietu (np. w albumach, atlasach ze składanymi mapami itp.).

Przykłady

Poprzez odpowiednie zagięcie scezury (zob. scezura) powstaje falc, w który wkłada się karty przybyszowe, bądź karty właściwe kodeksu w zależności od konstrukcji wyklejki (il. 2). Czasem wykonuje się w scezurze podwójne złożenie, powstaje wówczas forma mini leporello. Taka scezura nosi nazwę scezury z podwójnym falcem. Wówczas w tak wykonane falce wkłada się składkę wyklejkową i kolejną składkę. Falc najczęściej przykleja się do karty właściwej z nim sąsiadującej.

Funkcja

Falc zapobiega pęknięciom powstającym w wewnętrznym przegubie książki, w wyniku powstawania silnych naprężeń, przy otwieraniu książki, pomiędzy oprawą a jej blokiem. W XIX i XX w. to strategiczne w scezurze miejsce podklejano tkaniną lub też było wykonane wyłącznie z tkaniny, wówczas w przegubie wewnętrznym, tkanina ta była widoczna, ten rodzaj wyklejki nosi nazwę wyklejki z widocznym falcem (il. 3).

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Skórzany falc
Big

Grafika

• 

  il. 2. Sposoby falcowania arkuszy.

• 

  il. 2. Falc założony za karty przybyszowe (rys. K. Komsta-Sławińska)

• 

  il. 3. Wyklejka z widocznym falcem. (rys. Zjawiński Z., 1965, s. 101)

Przypisy

1. Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965.

---

Autor: M.P.G., E.P.