Pół-

Spis treści

1 Pół-
2 Zobacz też
3 Grafika
4 Przypisy

Pół-

(ang. half covers, half bindings, niem. Halbband, fr. demi-...)

Oprawa zwana we współczesnej nomenklaturze poligraficznej okładką kombinowaną. W stosunku do oprawy jednolitej (w pełną skórę itp.) jest to typ oprawy oszczędnej. Charakteryzuje się zastosowaniem podstawowego, mocnego, a zarazem kosztowniejszego materiału obleczeniowego tylko na grzbiecie i przylegających do niego częściach obu okładek. Pozostała powierzchnia pozostaje odkryta lub obleczona innym materiałem. W zależności od rodzaju materiału, mamy do czynienia z półskórkiem, półpłótnem, półpergaminem lub półpapierem. W pedantycznej klasyfikacji oprawą w pół- (skórę, płótno itp., ang. half binding, half covers) nazywana jest oprawa z rogami oklejonymi tym samym materiałem co grzbiet, lub innym, ale także mocniejszym niż obłóczka okładzin, zaś oprawa bez wzmacnianych rogów nazywana jest ćwierć- (skórkiem, płótnem itp., ang. quarter binding, quarter covers).

Półskórek

(ang. half leather binding, niem. Halblederband, Halbleder, fr. demi-peau) Oprawa z grzbietem skórzanym. Narożniki mogą być wykonane z tego samego rodzaju skóry, albo też z innej skóry, z pergaminu lub z płótna. Powierzchnia okładek zwykle jest obleczona wzorzystym papierem, czasem papierem barwnym jednolitym lub płótnem. Półskórek ze skóry safianowej bywa zwany półsafianem, rzadziej używano nazwy półmarokin na oprawę z grzbietem obleczonym marokinem. Oprawa półskórkowa była podstawowym typem użytkowej oprawy bibliotecznej w XIX wieku.

W średniowiecznych i renesansowych oprawach półskórkowych z drewnianymi okładzinami, powierzchnię desek pozostawiano odkrytą. Ten typ oprawy zwany jest oprawą mniszą.

Ze względu na szerokość pasa skóry nachodzącego na okładziny wyróżnienia się szerokie półskórki, w których skóra płata grzbietowego niemal styka się ze skórzanymi narożnikami; ten typ półskórka uznawany jest za oprawę luksusową, zwłaszcza że zwykle był wykonany z wysokogatunkowej skóry i dekorowany.

Na drugim marginesie znajdują się półskórki ze skrajnie wąskim paskiem skóry na okładzinie oraz małymi, krytymi rożkami, ten tym zwany jest duńską oprawą milimetrową.

Półpłótno

(ang. half cloth binding, niem. Halbgewebeband, Halbleinen, fr. demi-toile) Oprawa z grzbietem płóciennym. Oszczędny wariant oprawy bibliotecznej, upowszechniony w końcu XIX w. Może mieć płócienne rogi, lub przednią krawędź w całości zalaminowana płóciennym paskiem. Powierzchnia okładzin obleczona jest papierem, wzorzystym lub jednobarwnym. W oprawach półpłóciennych stosowano płótna różnych gatunków i faktur, jednak starano się by płótno było mocne i wytrzymałe na pracę w przegubach, co spowodowało zastosowanie w oprawach bibliotecznych XX w. surowego płótna lnianego.

Wśród opraw luksusowych i wydawniczych można spotkać rzadki wariant oprawy półpłóciennej z obłóczką z innego płótna, różniącego się barwą. Ten zabieg miał zapewne na celu uzyskanie odpowiedniego efektu estetycznego.

Półpergamin

(ang. half vellum binding, niem. Halbpergamentband, fr. demi-parchemin)

Oprawa z grzbietem pergaminowym, najczęściej także z pergaminowymi narożnikami. Typ oprawy bardzo popularny w XVIII w. w połączeniu z papierem zdobionym w technice klajstrowej.

Na początku XX w. wyprodukowano materiał papierowy zwany sztucznym pergaminem - Igraf. Stosowano go na dużą skalę tworząc fałszywe półpergaminy, zarówno w oprawie wydawniczej jak i w pracach indywidualnych.

Półpapier

(Półpapierek) najprostsza oprawa drobnych wydawnictw, ograniczająca się do połączenia kart lub składek (zszycie, sklejenie) oraz naklejenia na grzbiecie papierowego paska. Ten rodzaj oprawy stosowano do druków o krótkotrwałym przeznaczeniu, wydawnictw akcydensowych oraz nadbitek.