Owoc granatu
Spis treści
Owoc granatu
(ang. pomegranate, fr. fruit de grenade)
Osadzony m.in. w kulturze mezopotamskiej i chrześcijańskiej (w której symbolizuje życie wieczne) motyw charakterystycznego owocu granatu (granatowca) właściwego. W introligatorskim zdobnictwie gotyckim XV-pocz. XVI w. najczęściej ukazywano stylizowany kwiat g. o wyodrębnionym dzbankowatym kielichu z płatkami i stożkowatymi tzw. pręcikami; oprócz tego popularny wówczas był motyw stylizowanego, „przekrojonego” o. g. ze schematycznie zaznaczonymi nasionami w środku. Oba główne elementy motywu dopełniają dokoła stylizowane, strzępiaste liście, a niekiedy też krótka łodyga u dołu. Ukazywano je jako otwarte (o kształcie wpisującym się w romb), lub zamknięte w rombie (rzadziej w pierścieniu, wieloboku, lub ramce o kroplowym kształcie), za pomocą tłoków o zróżnicowanej wielkości (od ok. 10 mm do ok. 60 mm wys.). Najczęściej zwielokrotnionymi motywami o. g. wypełniano pola tworzące owocu granatu wzór i rombowy wzór dekoracji zwierciadła. W przypadku opraw z XVII-XVIII w. za o. g. uważa się także motyw kwiatu z łodygą (prostą lub zagiętą), z której po bokach wyrastają liście lub mniejsze kwiaty, zaś w wierzchołku widnieje cebulasty koszyczek/makówka. W praktyce morfologia takich motywów wskazuje raczej na wizerunek maku (jako rośliny o dekoracyjnym wyglądzie a zarazem symbolice eschatologicznej). Jego formalnie proste wizerunki znajdują się na renesansowych oprawach włoskich (głównie bolońskich i rzymskich), zaś bogaciej opracowane – w obrębie złoconej dekoracji okładzin i kompartymentów grzbietu – na oprawach barokowych i rokokowych z XVII – 3 ćw. XVIII w.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Floralna dekoracja
Owocu granatu wzór
Grafika
Owoc granatu na oprawie inkunabułu jako element wzoru owocu granatu, 4 ćw. XV w.
Przypisy
- EWOK 1971, szp. 1753;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 115-123;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 2, 14-15;
- Scholz 2019, s. 48-53.
Autor: A.W.
