Rozeta wirująca
Spis treści
Rozeta wirująca
Odmiana motywu rozety, odznaczająca się zagiętymi we wspólnym kierunku płatkami, skupionymi wokół centralnego punktu i najczęściej otoczonymi pierścieniem. Ułożenie płatków tworzy wrażenie wirowania całej rozety, zwłaszcza w przypadku jej wariantów z licznymi, wąskimi i długimi płatkami ze zgrubieniami na końcach. W tegumentologii niemieckiej traktowana jako specyficzny motyw naśladujący ludowe „ogniste koło” (Feuerrad), czyli pokaźną obręcz, lub koło wypełnione słomą, którą podpala się i stacza z góry m.in. podczas Bożego Narodzenia, Wielkiej Nocy i innych świąt w niektórych regionach Europy (w tym niegdyś na Dolnym Śląsku). Motyw ten był popularny w gotyckim introligatorstwie niemieckim, skąd najpewniej przeniknął do Krakowa; tam między schyłkiem XV w. a pierwszymi dekadami XVI w. tłoki z różnymi wersjami r. w. były stosowane przez takich mistrzów jak Joannes de Lituania i anonim pracujący dla Mikołaja Czepiela. Tłokiem z typową r. w. posługiwał się też królewiecki, późnogotycki Mistrz Marii. Pod koniec XV w. okazałe r. w. ze zwielokrotnionych wycisków paru tłoków (prezentowane głównie w zwierciadłach okładzin) stosował w Krakowie Walenty z Pilzna i Introligator Młota i Krzyża. W zdobnictwie późniejszych epok odmienne (np. linearne) formy r. w. ukazywano sporadycznie.
Zobacz też
Grafika
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Ornament z rozet wirujących na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Ornament z rozet wirujących na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Specyficzna forma rozety wirującej, złożonej z żołędzi na szypułkach,repr. wg: Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, tabl nie num
Specyficzna forma rozety wirującej na oprawie francuskiej z XVIII w., repr. wg: Devaux 1977, il. na s. 185
Specyficzna forma rozety wirującej na mozaikowej oprawie A.-M. Padeloupa, 1733, repr. wg: Michon 1956, tabl. XIII
Przypisy
- Krynicka 1967, tabl. I-VI, IX;
- Devaux 1977, il. na s. 177, 185;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 87/20-23, 111-112;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 43-44;
- Sidorowicz-Mulak 2017, s. 53;
- Scholz 2020, il. 8.
Autor: A.W.
