Papier-mâché
Spis treści
Papier-mâché
Papier-mâché (z fr.) – masa składająca się z rozmiękczonych w wodzie kawałków papieru (makulatury) lub masy celulozowej, związanej klejem skrobiowym, niekiedy wzbogacana gipsem, kredą, barwnikami, środkami konserwującymi. Uformowana masa twardnieje po wysuszeniu, jest wykorzystywana do wykonywania elementów dekoracyjnych, w tym dekoracji teatralnych, masek oraz w lalkarstwie, a nadto do wyrobu artystycznych ozdób. Źródła techniki sięgają starożytnego Egiptu, gdzie z papirusu lub lnu pokrywanego gipsem wykonywano maski pośmiertne. Technika stosowana w krajach Wschodu, w Europie weszła do użycia na początku XVIII w. do wykonywania detali architektonicznych, ozdobnych elementów mebli. Dzięki wzbogaceniu olejem masa stała się wodoodporna, dla wzmocnienia formowano ją na drucianych konstrukcjach, po wyschnięciu szlifowano i złocono.
Oprawy z papier-mâché
Technika papier-mâché upodobniała oprawy do płaskorzeźb wykonanych z kamienia lub szlachetnych gatunków drewna. Okładziny odlewano z mieszaniny gipsu, masy papierowej i innych wypełniaczy oraz antymonu, masę osadzano na metalowej konstrukcji. Okładki charakteryzowały się brakiem elastyczności, dlatego przeguby lub całe grzbiety były sporządzane ze skóry lub tkaniny. Oprawy wykonywano najczęściej w czarnym kolorze, niekiedy ażurowe, ukazujące aksamitne, purpurowe tło. Wysokie koszty przygotowania skomplikowanej formy powodowały, że dopiero długie serie, rzędu tysiąca egzemplarzy, równoważyły koszty wykonania.
Technikę papier-mâché dla wykonywania opraw książek stosowano w Anglii w latach 40-60. XIX w., patent otrzymała angielska firma Jackson & Sons w połowie lat 40. Oprawy z papier-mâché realizowane seryjnie, jako oprawy wydawnicze dla luksusowych edycji wydawanych z przeznaczeniem na prezenty lub salonowe gadżety. Same książki były bogato ilustrowane, drukowane w technice chromolitografii w stylu historyzującym, głównie średniowiecznym. Także dekorację opraw stylizowano na mediewalne, klasztorne woluminy. Z produkcją opraw z papier-mâché obok firmy Jackson & Sons związana jest postać edytora, ilustratora i projektanta Henrego Noel Humphreysa, introligatornie J. & R. Leighton oraz J. Hayday'a. Oprawy uzyskały edycje Biblii, dzieł Szekspira, The Parables of Our Lord, The Coinage of the British Empire, The History of Writing, The Miracles of Our Lord, A record of the Black Prince.
Grafika
Obrazek 1
Obrazek 2
Obrazek 3
Obrazek 4
Przypisy
- B. Middleton, A history of english craft bookbinding technique, London 1978, s. 138-139.
- R. McLean, Victorian publishers' book-bindings in paper, London 1983, s. 12-14.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Papier-m%C3%A2ch%C3%A9
- http://www.libraryasincubatorproject.org/?p=9177
Autor: E.P.
