Wklejane oprawy
Wklejane oprawy
(oprawa teczkowa, kartonaż, Bradel) Oprawa twarda wykonywana w ten sposób, że okładka jest sporządzana oddzielnie od bloku książki i łączona z nim poprzez przyklejenie wyklejek i materiałów wzmacniających w końcowej fazie procesu oprawiania.
Historia
Prekursorem oprawy wklejanej był francuski introligator Alexis Pierre Bradel, który w końcu XVIII w. (pomiędzy 1772 a 1809) skonstruował oprawę uproszczoną, nazwaną następnie od jego imienia oprawą à la Bradel. Pierwotnie Bradel całą okładkę wykonywał z jednego użytku cienkiej tektury, którą przełamywał w przegubie, a następnie oklejał papierową obłóczką. Z czasem w miejsce jednej tekturki zaczęto stosować dwie odrębne tekturowe okładzinówki oraz kartonową grzbietówkę, które montowano na pasku papieru, a następnie oklejano materiałem obłóczkowym.
Pomysł Bradela został upowszechniony w XIX w. w procesie w oprawie masowej, fabrycznej, gdyż nie połączona z blokiem okładka była wygodnym półfabrykatem do maszynowego tłoczenia dekoracji.
Współcześnie w technice wklejanej są wykonywane nie tylko wszystkie oprawy maszynowe, ale także zdecydowana większość opraw rzemieślniczych, wykonywanych ręcznie.
Technologia
W oprawie wklejanej blok może być połączony na różne sposoby - ręcznie szyty nićmi na sznurki (wcięte, nie uwypuklone zwięzy) lub tasiemki, zszyty maszynowo na paski merli a nawet połączony bezszyciowo (klejony), z tym że musi posiadać wyklejki, wskazane są także skrzydełka merli lub scezura. Blok podlega zwykłej obróbce: obcięciu krawędzi, wyokrągleniu grzbietu. Może zostać zaopatrzony w woreczek.
Wykonanie okładek polega na przycięciu odpowiedniej wielkości okładzinówek oraz grzbietówki oraz materiałów obleczeniowych. Tekturki okładzinowe oraz grzbietówka mogą zostać połączone na papierowym pasku, montaż może też nastąpić bezpośrednio na obłóczce: w przypadku okładek jednolitych - na płóciennej, papierowej czy skórzanej obłóczce. W przypadku okładek kombinowanych - montaż następuje na materiale występującym na grzbiecie (w oprawie półpłóciennej na pasku płótna, półskórkowej - na pasku skóry), a następnie oklejone zostają pozostałe powierzchnie okładzin.
Przygotowane okładki mogą zostać poddane dekoracji, w szczególności wytłaczaniu maszynowemu, zarówno na obu okładzinach jak i na grzbiecie.
Gotowe okładki są zawieszane na bloki, w drodze przyklejenia wyklejek oraz materiałów wzmacniających (woreczek, wąsy, scezura) do wewnętrznej strony okładek.
Zobacz też
Grafika
Wykonanie bloku. Rys. Karolina Komsta-Sławińska
Tłoczenie okładek. Rys. Karolina Komsta-Sławińska
Zawieszanie okładek. Rys. Karolina Komsta-Sławińska
Przypisy
- Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 164-178.
- Przypis 2
Autor: E.P.
