Format bibliograficzny

Format bibliograficzny

Format książki podawany przy inkunabułach i starych drukach. Wynika on z ilości i sposobu złamań arkusza drukarskiego, których konsekwencją jest:

• ilość kart znajdujących się w składce
• kierunek kres
• położenie filigranu.

Formaty

• Arkusz niezłamany nosi nazwę plano, kierunek kres jest poziomy, filigran znajduje się w górnej lub dolnej części arkusza.
• Arkusz jednokrotnie złamany to format folio (2°); z arkusza powstają dwie karty (bifolium), kierunek kres jest pionowy, a filigran znajduje się na środku jednej z kart. Składki powstawały z połączenia kilku bifoliów.
• Arkusz dwukrotnie złamany to format quarto (4°); z arkusza powstają cztery karty, kierunek kres jest poziomy, filigran znajduje się na górnym złamie.
• Arkusz trzykrotnie złamany to format octavo (8°); z arkusza powstaje osiem kart, kierunek kres jest pionowy, a filigran znajduje się w górnym rogu.
• Arkusz czterokrotnie złamany to format sedecimo (16°); z arkusza powstaje szesnaście kart, kierunek kres jest poziomy.
• Format duodecimo (12°) powstawał wskutek falcowania kombinowanego: równoległego, na trzy części i prostopadłego, skłądka liczyła 12 kart.
• Format tzw. elzewirowski (24°) powstawał z podziału arkusza na trzy części a następnie czterokrotnego złamania każdej z nich; w efekcie z arkusza powstawały 24 karty.

Ponieważ arkusze papieru nie miały ustalonych wymiarów, wielkość książek w tym samym formacie mogła być różna, np. książki w formacie 8° miewały wysokość od 18 do 25 cm.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Format książki
Format biblioteczny
Format specjalny

Przypisy

1. Barbara Kalisz (oprac.): Słownik wydawcy, Warszawa 1997, s. 62-63.
2. Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971, szp. 722-723.
3. Szwejkowska H. książka drukowana XV - XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław 1980.

---

Autor: MPG