Francuska oprawa
Spis treści
Francuska oprawa
(niem. Franzband, fr. Reliure proprement dite)
Konstrukcja
Oprawa francuska to solidna i czasochłonna technika ukształtowana w XIX wieku, wzorowana na tradycyjnej oprawie organicznej stosowanej od średniowiecza. Najistotniejszą jej cechą jest typ konstrukcji, czyli połączenia bloku książki z okładką.
Książka musi być zszyta na sznurkowe zwięzy, których końcówki, tzw. "wąsy" są przeciągnięte przez otwory wywiercone w okładzinach. O ile jednak w średniowieczu okładziny sporządzano z drewna, a sznurki, po przeciągnięciu zamocowywano kolkami, to w wieku XIX okładki sporządzano z tektury, a końcówki zwięzów, przyklejano na zewnętrznej stronie okładki lub przeciągano przez otwory w tekturze i przyklejano.
Oporek
Oprawę francuską cechuje też wysoki oporek, czyli rozszerzony profil grzbietu książki, uzyskany przez odpowiednie obicie go młotkiem. Okładziny zamocowane są przy samym bloku, bez odsadki. "Wchodzą" one w zagłębienie oporka, tak że grzbiet przechodzi bez żadnego uskoku w okładkę. Natomiast we wnętrzu, po otwarciu okładki, przy przegubie powstaje charakterystyczny schodek.
Grzbiet
Oprawa francuska może mieć grzbiet zwarty lub odpadający. Na grzbiecie mogą być garby zwięzów.
W oprawie z grzbietem zwartym skóra jest naklejona bezpośrednio na grzbiet bloku. Jeśli oprawa jest wyposażona w garby na grzbiecie, to są to zwięzy prawdziwe, czyli konstrukcyjne sznurki uwypuklone pod skórą. Dla lepszego efektu zwięzy bywają podwyższane przez pasek skóry lub tektury.
Oprawa z grzbietem odpadającym posiada grzbietówkę, czyli pasek kartonu, odseparowujący grzbiet oprawy od grzbietu bloku. Ewentualne garby w oprawie z grzbietem odpadającym to tzw. sztuczne zwięzy, a więc paski skóry lub tektury wklejone pomiędzy grzbietówkę a skórę, posiadajace jedynie cel dekoracyjny.
Obleczenie
Oprawa francuska jest oblekana na zamontowanych okładkach. Zwykle obleczeniem jest skóra, czasem jest to półskórek, wówczas oprawa zwana jest "Halbfranzband".
Daszek
Cechą charakterystyczną oprawy francuskiej jest spłaszczenie fałdu skóry nad kapitałką, tzw. daszek (kapturek). Ponadto rogi tektury przy kapitałce są ścięte, tak że w okładce powstają małe wcięcia, zapobiegające deformacji daszka podczas otwierania książki.
Wyklejka
Przyklejenie wyklejki następuje w pozycji rozwartych okładek. Istotne jest staranne przyklejenie wyklejki na przegubie oraz wysuszenie w tej pozycji, dzięki czemu naddatek materiału wyklejkowego pozwala następnie na swobodne otwieranie książki i nie zachodzi zjawisko "ciągnięcia się" kart za okładką.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Organiczna oprawa
Przegub zwarty
Oporek
Grafika
Zasadzanie okładzin. Rys. K. Komsta-Sławińska
Oporek i okładka z przegubem zwartym. Rys. K. Komsta-Sławińska
Główka grzbietu z daszkiem i wcięciami rogów okładek. Oprawa Władysława Dąbrowkiego.
Przypisy
- Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 191-197.
Autor: E.P.
