Wtórna oprawa
Wtórna oprawa
(reoprawa) (niem. Neubindung, Umbindung)
Kolejna, nie pierwsza oprawa książki. Najczęściej jest wynikiem naprawiania zniszczonej książki, choć niekiedy powtórne oprawienie książki ma cel estetyzujący, dopasowanie do kolekcji lub spełnienie upodobań właściciela. Oprawa wtórna jest zwykle późniejsza od samego dzieła i niespójna z nim pod względem historyczno-artystycznym. Wiele książek było oprawianych więcej niż jeden raz.
Introligator wykonujący oprawę wtórną, rozbierał blok i szył go ponownie, skutkiem czego w przegubach składek pozostają ślady dawnego szycia w postaci dziurek. W celu wyrównania boków introligator zwykle obcinał ponownie książkę; z tego względu każda kolejna oprawa pomniejszała format, coraz mniejsze stawały się marginesy, uszczerbku doznawały marginalia, a czasem nawet kolumna tekstu. Stara oprawa zwykle była usuwana i zastępowana nową, choć już w XIX wieku dostrzegalne są przypadki zachowania oryginalnej, choćby i zniszczonej okładki. Zdarzały się także przypadki przeoprawiania książki bez rozpruwania bloku, ograniczone do wymiany okładek.
Oprawienie książki, która poprzednio miała oprawę broszurową nie uchodzi za oprawę wtórną.
Dekoracja opraw wtórnych
Przez wiele stuleci introligatorzy nie wyróżniali estetycznie przeoprawianych dawnych ksiąg. Nie odbiegały one od opraw druków współczesnych ani pod względem sposobu wykonania, ani materiałowo, ani stylowo, ani sposobem dekoracji. Dopiero oczekiwania bibliofilów końca XIX wieku spowodowały dopasowanie stylistyczne oprawy do epoki, z której pochodziło dzieło.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Pierwotna oprawa
Grafika
Nadmiernie przycięty blok książki w oprawie XIX wiecznej. Accurate Nachricht von der russisch und sächsischen Belager, Köln 1735, Bibl. UKW S 87.
Zapiska proweniencyjna przycięta podczas ponownej oprawy. Maiolino Bisaccioni, Delle historie memorabili, Venetia 1653, Bibl. UKW S 57292
Marginalia przycięte podczas ponownej oprawy. Jan z Głogowa, Questiones libror[um] de anima..., Metz 1501, BN SD XVI.Qu.700
Pozostałość dawnej obłóczki naklejona na okładzinę podczas XIX-wiecznej reoprawy dokonanej przez introligatora T. Klejna, J. Burchardus, Ordo misse secundum..., Cracovia 1529, BUW Sd. 614.700.
Przypisy
- Pokorzyńska E., Garczewska-Semka K., Przeoprawianie dawnych ksiąg, w: Bibliotekarz - Biblioteka - Historia, pod red. A. Wałkówskiego, Warszawa 2018, s. 199-204.
- Bogeng G., Der Bucheinband. Ein Handbuchfür Buchbinder und Bücherfreunde, Halle 1940, s. 165-167.
- Lenart B., Rzecz o konserwacji książki z roku 1789, Kraków 1926, s. 2.
- G[omulicki] W., Potrzeby naszego antykwarstwa, „Przewodnik Antykwarski” 1911, nr 2, s. 8.
Autor: E.P.
