Zdobnictwo opraw

(dekoracja) (ang. binding decorating; fr décoration de reliure; niem. Einbandverzierung, Einbanddekoration )

Różnego rodzaju zabiegi wykonywane w celu nadania oprawie walorów estetycznych i artystycznych a także podniesienia wartości materialnej. Wykonywane różnymi technikami, zarówno stricte introligatorskimi jak i pochodzącymi z innych dziedzin rzemiosła i sztuki, nie tylko w obrębie okładki, ale także innych części książki: →wyklejka (→Dublura), krawędzie (→Zdobienie krawędzi, ścieg (→System szycia), →kapitałka. Zabiegi zdobnicze wykonywane są także na materiałach, a wreszcie walory estetyczne ma dobór i zestawienie użytych materiałów i półfabrykatów. Zdobnictwo było związane z rozwojem technik zdobniczych, dostępnością materiałów, umiejętnościami wytwórcy kodeksu i możliwościami finansowymi klienta.

Do stricte introligatorskich technik zdobienia okładek należą:

ledersznyt (→Nacinane oprawy)
→tłoczenie i →złocenie
mozaika (→Mozaikowa dekoracja)
marmoryzacja (→Marmoryzowane oprawy).

Specjalnością introligatorską jest →zdobienie krawędzi oraz papierów (→Papiery dekoracyjne) wykorzystywanych na obleczenia i wyklejki, wykonywanych różnymi technikami, także zaczerpniętymi z innych rzemiosł (np. cyzelowanie złoconych krawędzi).

W dekorowaniu opraw wykorzystywane są techniki malarskie, graficzne i rzeźbiarskie:

rysunek (→Lederzeichnungowe oprawy)
malarstwo (→Malowane oprawy, →Transparent vellum)
techniki graficzne (→Drukowane oprawy, →Fakturowanie, →Grafika w introligatorstwie, →Transfer)
relief (→Modelowane oprawy, →Płaskorzeźbiona dekoracja, →Reliefowe oprawy).

Oprawy średniowieczne i renesansowe, a w mniejszym stopniu późniejsze zaopatrywane były w metalowe →okucia i zapięcia (→Zapięcia kodeksów), aplikacje lub w całości pokrywane były blachami (→Złotnicze oprawy), sporządzanymi w rzemiosłach metalowych przez złotników, grawerów, odlewników. W elementach tych stosowano właściwe im techniki dekoracyjne:

→Ażurowa dekoracja
→Cyzelowana dekoracja
→Emaliowana dekoracja
→Filigranowa dekoracja
→Grawerowana dekoracja
→Inkrustacja
→Intarsja
→Kameryzowanie
→Odlewana dekoracja
→Repusowana dekoracja
→Trawiona dekoracja.

Z innych obszarów wytwórczości pochodzą →haftowane oprawy. Współczesne →Eksperymenty introligatorskie zarówno czerpią z technik tradycyjnie introligatorskich jak i wychodzą poza nie.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
System dekoracyjny
Kompozycja
Materiały obleczeniowe opraw

Przypisy

Autor: E.P.

Zdobnictwo opraw