Format papieru

Format papieru

(niem. Papierformate, Normalformate)

Rozmiar arkusza papieru, niegdyś stanowiący wielkość pojedynczych, ręcznie czerpanych arkuszy, a współcześnie wielkość standardowych arkuszy używanych w działalności poligraficznej oraz dostępnych na rynku.

Formaty papieru czerpanego

Ograniczenie wielkości arkuszy papierów europejskich łączyło się z ręczną techniką czerpania papieru na sicie z ramą. Proporcje brzegów arkusza zwykle zbliżone były do złotej proporcji, wyrażały się stosunkiem 8:5 (1,618:1).

Formaty papierów z biegiem czasu i w zależności od miejsca produkcji, zmieniały nazwy i wykazywały odchylenia wymiarów od przyjętych formatów. Najstarsze przekazy pochodzą z XIV-wiecznej Bolonii i wymieniają następujące formaty:

• imperial (cesarski) – największy format, o wym.: 740 x 500 [mm]
• reale (królewski), o wym.: 615 x 445 [mm];
• mecome – pośredni, o wym.: 515 x 345 [mm];
• recute – mały, o wym.: 450 x 315 [mm].

W różnych krajach stosowano różne nazwy i formaty papieru:

Anglia

Imperial	720 x 528 [mm]
Elephant	672 x 552 [mm]
Royal	600 x 480 [mm]
Medium	576 x 456 [mm]
	528 x 432 [mm]
Demy, Printing	520 x 420 [mm]
Large Post	504 x 396 [mm]
Demy, Writing	380 x 372 [mm]
Crown	480 x 360 [mm]
Foolscap	396 x 321 [mm]

Francja

Grand Aigle	1040 X 700 [mm]
Grand Colombier	900 x 630 [mm]
Colombier	850 x 620 [mm]
Petit Colombier	800 x 600 [mm]
Soleil	800 x 580 [mm]
Jesus	760 x 560[mm]
Couronne	720 x 460 [mm]
Raisin	650 x 500 [mm]
Royal	630 x 480 [mm]
Carre	560 x 450 [mm]
Coquille	560 x 440 [mm]
Telliere	440 x 340 [mm]
Cloche	400 x 300 [mm]

Holandia

Imperial	750 x 560 [mm]
Olifants	720 x 620 [mm]
Royaal	620 x 520 [mm]
Vierkant	620 x 415 [mm]
Folio Post	565 x 435 [mm]
Gr. Median	560 x 470 [mm]
Kl. Median	540 x 440 [mm]
Kl. Post	480 x 370 [mm]
Schrijfformaat	420 x 340 [mm]

Niemcy

Imperial	780 x 570 [mm]
Regal	720 x 500 [mm]
Super Royal	680 x 540 [mm]
Regal	670 x 440 [mm]
Lexicon	650 x 500 [mm]
Kl. Median	560 x 440 [mm]
Register	530 x 420 [mm]
Bischof	480 x 380 [mm]
Bienenkorb	450 x 360 [mm]
Pro patria	430 x 340 [mm]

W Polsce w XV wieku, wraz z założeniem rodzimych papierni, pojawiły się dwa główne formaty arkuszy:

• regalis (zwany też królewskim) o wym.: 672 x 480 mm
• mediana (zwany też comunis) o wym.: 576 x 308 mm.

Współczesne formaty papieru

Obowiązująca w Polsce norma arkuszy papieru PN-EN ISO 216:2009 jest zgodna z międzynarodową normą ISO 216. Jej źródłem była niemiecka norma DIN 476 stworzona przez Niemiecki Instytut Normalizacyjny w 1922 r. Norma ISO 216 definiuje dwa szeregi formatów: A i B. Punktem wyjścia dla formatu A jest powierzchnia arkusza A0 wynosząca 1 m². Wielkość formatu B wychodzi od długości boków: długość krótszego boku w formacie B0 wynosi 1 m. Zarówno w formacie A jak i B proporcja boków wynosi 1:√2 (z zaokrągleniem do pełnych milimetrów), co daje, po złamaniu na pół, tę samą proporcję długości boków w każdym każdym kolejnym formacie.

Dodatkowo istnieje format C, odnoszący się głównie do rozmiarów kopert.

Tytuł

	Format A	Format B	Format C
0	841×1189	1000×1414	917×1297
1	594×841	707×1000	648×917
2	420×594	500×707	458×648
3	297×420	353×500	324×458
4	210×297	250×353	229×324
5	148×210	176×250	162×229
6	105×148	125×176	114×162

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Format książki
Format biblioteczny
Format bibliograficzny
Format specjalny

Grafika

• 

  Powstawanie formatów przez podział

Przypisy

1. Encyklopedia wiedzy o książce [red. Birkenmajer A., Kocowski B., Trzynadlowski J.], Wrocław, Warszawa, Kraków, 1971, szp. 724-726.
2. Moessner G., Buchbinder ABC, Bergisch Gladbach 1981, s. 84.

---

Autor: M.P.B., E.P.