Makulatura w oprawach: Różnice pomiędzy wersjami
Z Leksykon oprawoznawczy
(Utworzono nową stronę "Materiały użyte wtórnie (ang. re-used materials). Makulatura może pochodzić z druków (ang. printed waste) lub rękopisów (ang. manuscipt waste). Pod względem mat...") |
m |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Materiały użyte wtórnie (ang. re-used materials). Makulatura może pochodzić z druków (ang. printed waste) lub rękopisów (ang. manuscipt waste). Pod względem materiałowym jest to papier, pergamin a w najdawniejszych oprawach papirus. Ze względu na miejsce występowania w kodeksach rozróżnia się: | Materiały użyte wtórnie (ang. re-used materials). Makulatura może pochodzić z druków (ang. printed waste) lub rękopisów (ang. manuscipt waste). Pod względem materiałowym jest to papier, pergamin a w najdawniejszych oprawach papirus. Ze względu na miejsce występowania w kodeksach rozróżnia się: | ||
| − | * paski wzmacniające składki i | + | * paski wzmacniające składki i karty przybyszowe |
| − | * paski | + | * paski wyklejające grzbiet i jego połączenie z oprawą |
| − | * kompaturki (sklejki) | + | * kompaturki (kompatywki,sklejki) |
* arkusze służące do kaszerowania okładzin i grzbietówki | * arkusze służące do kaszerowania okładzin i grzbietówki | ||
* obłóczki (oklejki) i wyklejki | * obłóczki (oklejki) i wyklejki | ||
==Paski wzmacniające składki i wyklejki== | ==Paski wzmacniające składki i wyklejki== | ||
| − | * paski | + | * paski, tzw.zszywki [stubs] wąski pasek makulatury lub nie, który podkłada się pod grzbiety na zewnątrz lub wewnątrz[folded stubs] składek (zob. zszywki), |
| − | * scezury [endleaf stubs] szerokie paski pergaminu lub papieru z falcem (zagięciem) podkładane pod wyklejki | + | * scezury [endleaf stubs] szerokie paski pergaminu lub papieru z falcem (zagięciem) podkładane pod wyklejki (zob. scezura), |
| − | + | ||
==Paski wzmacniające grzbiet i jego połączenie z oprawą== | ==Paski wzmacniające grzbiet i jego połączenie z oprawą== | ||
| − | * szerokie paski wklejane w miedzyzwięźla pełniące funkcję stabilizującą blok, wzmacniającą jego zawieszenie w oprawie i wzmacniającą zawieszenie bloku w oprawie | + | * szerokie paski wklejane w miedzyzwięźla pełniące funkcję stabilizującą blok, wzmacniającą jego zawieszenie w oprawie i wzmacniającą zawieszenie bloku w oprawie (zob. wyklejenie grzbietu) |
==Kompaturki== | ==Kompaturki== | ||
| − | Sklejka z papierowych (czasem też pergaminowych) arkuszy niepotrzebnych druków lub rękopisów, używana jako materiał usztywniający oprawę, wczesny rodzaj tektury. | + | Sklejka z papierowych (czasem też pergaminowych) arkuszy niepotrzebnych druków lub rękopisów, używana jako materiał usztywniający oprawę, wczesny rodzaj tektury (zob. kompaturka). |
== Arkusze służące do kaszerowania okładzin (zob. lustro) i grzbietówki== | == Arkusze służące do kaszerowania okładzin (zob. lustro) i grzbietówki== | ||
| − | * arkusze służące do kaszerowania wewnętrznej strony okładzin pod wyklejką | + | * arkusze służące do kaszerowania wewnętrznej strony okładzin pod wyklejką (zob. kontra) |
==Obłóczki (oklejki) i wyklejki== | ==Obłóczki (oklejki) i wyklejki== | ||
Wersja z 13:57, 27 sie 2018
Materiały użyte wtórnie (ang. re-used materials). Makulatura może pochodzić z druków (ang. printed waste) lub rękopisów (ang. manuscipt waste). Pod względem materiałowym jest to papier, pergamin a w najdawniejszych oprawach papirus. Ze względu na miejsce występowania w kodeksach rozróżnia się:
- paski wzmacniające składki i karty przybyszowe
- paski wyklejające grzbiet i jego połączenie z oprawą
- kompaturki (kompatywki,sklejki)
- arkusze służące do kaszerowania okładzin i grzbietówki
- obłóczki (oklejki) i wyklejki
Spis treści
Paski wzmacniające składki i wyklejki
- paski, tzw.zszywki [stubs] wąski pasek makulatury lub nie, który podkłada się pod grzbiety na zewnątrz lub wewnątrz[folded stubs] składek (zob. zszywki),
- scezury [endleaf stubs] szerokie paski pergaminu lub papieru z falcem (zagięciem) podkładane pod wyklejki (zob. scezura),
Paski wzmacniające grzbiet i jego połączenie z oprawą
- szerokie paski wklejane w miedzyzwięźla pełniące funkcję stabilizującą blok, wzmacniającą jego zawieszenie w oprawie i wzmacniającą zawieszenie bloku w oprawie (zob. wyklejenie grzbietu)
Kompaturki
Sklejka z papierowych (czasem też pergaminowych) arkuszy niepotrzebnych druków lub rękopisów, używana jako materiał usztywniający oprawę, wczesny rodzaj tektury (zob. kompaturka).
Arkusze służące do kaszerowania okładzin (zob. lustro) i grzbietówki
- arkusze służące do kaszerowania wewnętrznej strony okładzin pod wyklejką (zob. kontra)
Obłóczki (oklejki) i wyklejki
Znaczenie historyczne
Na makulaturę znajdująca się w książkach należy zwracać szczególną uwagę. Były to elementy użyte wtórnie, pochodzące z wcześniejszych rękopisów, wówczas już bezużytecznych, które dziś mogą być szczególnie ważne. Jeden z najstarszych roczników polskich, tzw. Rocznik Lubiński z XIII/XIV w. ocalał dzięki temu, że użyto go jako okładziny w późniejszym rękopisie opactwa benedyktyńskiego w Lubiniu. Zob. Badanie makulatury okładkowej.
Grafika
Obrazek 1
Obrazek 2
Obrazek 3
Obrazek 4
Przypisy
- Anna Zawisza, Kompaturki - nowe podejście do problemu, Notes konserwatorski 15, 2012, s. 149-155, http://ksiegarnia.bn.org.pl/pdf/Notes%20konserwatorski%2015.pdf
- Karol Estreicher jr., Nie od razu Kraków zbudowano, Warszawa 1956, s. 79-80.
Autor: E.P.M.P.-G.
