Szycie ściegiem w jodełkę: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 18:27, 12 wrz 2019

Szycie ściegiem w jodełkę (na rybi grzbiet) (ang. herringbone sewing; wł. a spina di pesce), zwięzowy system szycia kodeksów. Zwięzy występują w postaci pasków, przeciętych w połowie na takiej długości, jak wynosi grubość grzbietu. Wystające poza grzbiet nieprzecięte końcówki zwięzów służyły do mocowania przy bloku okładzin. Nić prowadzona była wokół zwięzów z jednoczesnym zadzierzgnięciem za nić poprzedniej składki, którymś z rodzajów ściegu w jodełkę.

Historia

Szycie ściegiem w jodełkę zidentyfikowano w kodeksach karolińskich z VIII w. i było dla nich charakterystyczne. Wyewoluowało ono bezpośrednio z szycia łańcuszkowego, gdzie nić zadzierzgiwana jest za nić składki poprzedniej. Wyróżnia się kilka rodzajów ściegu w jodełkę, co podyktowane jest głównie sposobem przeprowadzenia nici do składki następnej. Szycie ściegiem w jodełkę w kodeksach romańskich, pozostało prawie niezmienne w stosunku do książek karolińskich. Jedyną różnicą było zastosowanie zwięzów kapitałkowych (il. 4), które jednak zyskały na popularności dopiero w epoce gotyckiej. W gotyku około 25% kodeksów było zszywanych ściegiem w jodełkę. Po tym okresie ten sposób szycia kodeksów niemal całkowicie zanikł.

Rodzaje ściegów w jodełkę

• szycie ściegiem w jodełkę z arkadowym łączeniem składek - nić jest wprowadzana do następnej składki przez prosty ścieg widoczny na grzbiecie bloku - arkadę. Charakterystyczne dla najstarszych kodeksów karolińskich. (il. 1)
• szycie ściegiem w jodełkę z plątnikiem - nić, zanim zostanie wprowadzano do następnej składki, jest zadzierzgiwana za nić składki poprzedniej, przez co powstaje widoczny na grzbiecie bloku ścieg łańcuszkowy - plątnik. (il. 2)
• szycie ściegiem w jodełkę z skrajnymi zwięzami przechodzącymi - nić jest wprowadzana do kolejnej składki tak, jak w ściegu w jodełkę z plątnikiem, z tym że odbywa się to na zwięzie usytuowanym w pewnej odległości od krawędzi bloku. (il.3)
• szycie ściegiem w jodełkę z zwięzami kapitałkowymi - nić jest wprowadzana do kolejnej składki tak, jak w ściegu w jodełkę z skrajnymi zwięzami, z tym że zwięzy usytuowane są na krawędzi bloku, przy czym krawędź może być prosta, bądź lekko ścięta. (il. 4)

Zobacz też

• garby
• sposób szycia
• system szycia
• szycie karolińskie
• szycie romańskie
• szycie gotyckie
• szycie na zwięzy wypukłe

Grafika

• 

  il. 1. szycie ściegiem w jodełkę z arkadowym łączeniem składek (rys. Szimai J.A., 2017, s. 116.)

• 

  il. 2. szycie ściegiem w jodełkę z plątnikiem (rys. Szimai J.A., 2017, s. 116.)

• 

  il. 3. szycie ściegiem w jodełkę z skrajnymi zwięzami przechodzącymi (rys. Szimai J.A., 2017, s. 89.)

• 

  il. 4. szycie ściegiem w jodełkę z zwięzami kapitałkowymi (rys. Szimai J.A., 2017, s. 150.)

Przypisy

1. Burdett E., The Craft of Bookbinding. A practical Handbook, West Vancouver, 1975.
2. Devaux Y., Deux siècles de reliure, Paryż, 1981.
3. Diehl E., Bookbinding its background and technique, Nowy Jork, 2014.
4. Johnson A.W., The Thames and Hudson Mannual of Bookbinding, Londyn, 1978.
5. Marks P.J.M., The British Library Guide to Bookbinding History and Techniques, Londyn, 1998.
6. Middleton B.C., A History of English Craft Bookbinding Technique, Londyn, 1978.
7. Miller J., Books will speak plain. A handbook for identifying and describing historical bindings, 2014.
8. Miller J., Puzzle me this, Early bindings fragments in the Papyrology Collection of the University of Michigan Collection [w:] Sauve Mechanichals. Essays on the History of Bookbinding [red. J. Miller], Volume 2, 2015.
9. 26. Montelatici Claudio, Alla ricerca del libro perduto. Note sull’ evolutione della tecnica di legatura, [w:] Biblioteche Oggi 5 (1987) 3.
10. Pollard G., Early bookbinding manuals: An annotated list of technical accounts of bookbinding to 1840, 1984.
11. Szirmai J.A., The archeology of medieval bookbinding, New York, 2017.

Autor: MPG, B.W.