Żołądź: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (Żołądź: uzupełn. term. ang.)
Linia 2: Linia 2:
  
 
(ang. acorn; fr. gland)
 
(ang. acorn; fr. gland)
 +
 +
Motyw związany z symboliką dębu oraz prawdopodobnie z tzw. barwą dawnych kart do gry w kręgu niemieckim. Początkowo, w introligatorstwie gotyckim, ukazywany samodzielnie – jako owoc z wyraźnie wyodrębnioną tzw. miseczką (czasami też krótką szypułką), oraz jako potrójny lub rzadziej pojedynczy owoc wyrastający z dębu gałązki. Odmianą późnogotyckiej rozety wirującej jest motyw wirujących ż-i na długich szypułkach. Ż-e na fryzie arkadkowym (w zwierciadle) i wewnątrz wici (w obramieniu) widnieją na niderlandzkich plakietach z 1 poł. XVI w. Wówczas też motyw ż. – pojedynczy lub zebrany w większe kompozycje – stał się popularny w introligatorstwie niemal całej Europy. Na renesansowych oprawach niemieckich nadawano mu formę pojedynczego ż. na szypułce z jednym lub dwoma listkami, tudzież ż. bez szypułki. W takiej postaci wyciskano go z tłoków w listwach ram między radełkowaniami, a niekiedy też jako jedyna dekoracja zwierciadła. Stosowany na renesansowych oprawach polskich o dekoracji radełkowej w typie niemieckim, m.in. przez krakowskie warsztaty Jerzego Moellera i Mistrza Dawida oraz pracownie poznańskie. Charakterystyczną formę ma radełkowa wić z ż.-i na oprawach wileńskich z XVI w. 
 +
 +
==Zobacz też==
 +
 +
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 +
[[Dębu gałązka]] <br>
 +
[[Floralne dekoracje]] <br>
 +
[[Rozeta wirująca]] <br>
 +
  
 
==Grafika==
 
==Grafika==
Linia 13: Linia 23:
 
Plik:Żołędź 8.jpg
 
Plik:Żołędź 8.jpg
 
Plik:Żołędź 9.jpg
 
Plik:Żołędź 9.jpg
 +
 +
</gallery>
 +
 +
==Przypisy==
 +
 +
# Goldschmidt 1967, t. 2, tabl. XLIX-L, LVIII, 132;
 +
# Schwenke, Schunke 1979, tabl. 87-89;
 +
# Krynicka 1980, il. 21d, 27e, o, 28b;
 +
# Fogelmark 1990, tabl. XLI;
 +
# Karp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 7;
 +
# Franczak 2017, s. 140. 
 +
----
 +
Autor: '''A.W.'''

Wersja z 19:09, 21 lut 2021

Żołądź

(ang. acorn; fr. gland)

Motyw związany z symboliką dębu oraz prawdopodobnie z tzw. barwą dawnych kart do gry w kręgu niemieckim. Początkowo, w introligatorstwie gotyckim, ukazywany samodzielnie – jako owoc z wyraźnie wyodrębnioną tzw. miseczką (czasami też krótką szypułką), oraz jako potrójny lub rzadziej pojedynczy owoc wyrastający z dębu gałązki. Odmianą późnogotyckiej rozety wirującej jest motyw wirujących ż-i na długich szypułkach. Ż-e na fryzie arkadkowym (w zwierciadle) i wewnątrz wici (w obramieniu) widnieją na niderlandzkich plakietach z 1 poł. XVI w. Wówczas też motyw ż. – pojedynczy lub zebrany w większe kompozycje – stał się popularny w introligatorstwie niemal całej Europy. Na renesansowych oprawach niemieckich nadawano mu formę pojedynczego ż. na szypułce z jednym lub dwoma listkami, tudzież ż. bez szypułki. W takiej postaci wyciskano go z tłoków w listwach ram między radełkowaniami, a niekiedy też jako jedyna dekoracja zwierciadła. Stosowany na renesansowych oprawach polskich o dekoracji radełkowej w typie niemieckim, m.in. przez krakowskie warsztaty Jerzego Moellera i Mistrza Dawida oraz pracownie poznańskie. Charakterystyczną formę ma radełkowa wić z ż.-i na oprawach wileńskich z XVI w.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Dębu gałązka
Floralne dekoracje
Rozeta wirująca


Grafika

Przypisy

  1. Goldschmidt 1967, t. 2, tabl. XLIX-L, LVIII, 132;
  2. Schwenke, Schunke 1979, tabl. 87-89;
  3. Krynicka 1980, il. 21d, 27e, o, 28b;
  4. Fogelmark 1990, tabl. XLI;
  5. Karp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 7;
  6. Franczak 2017, s. 140.

Autor: A.W.