Ażurowa dekoracja: Różnice pomiędzy wersjami
(→Ażurowa dekoracja) |
|||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
(fr. décor ajouré) | (fr. décor ajouré) | ||
| − | Dekoracja | + | Dekoracja składająca się z płaszczyzny bądź plastycznej struktury z otworami o ozdobnym kształcie, przez które prześwituje tło (płaszczyznowe lub przestrzenne). W przypadku →złotniczych opraw oraz wszelkich metalowych elementów opraw a. d. polega na wycinaniu z blachy (srebrnej, miedzianej itp.) niektórych elementów kompozycji. W takiej postaci blachę montuje się na tle z tkaniny (aksamitnej, jedwabnej itp.), metalu bądź innego tworzywa, o kontrastującej fakturze i barwie. W najprostszej formie – płaska blacha z grawerowaną i ażurową dekoracją – technikę tę stosowano od wczesnego średniowiecza. Plastyczną i a. d. często zaś mają gotyckie okucia ksiąg luksusowych, powszechnie zaś spotykana jest na późnogotyckich, mosiężnych okuciach. W XVII-XVIII w. a. d. była jedną z najczęściej stosowanych na oprawach złotniczych z blachami płaskimi, repusowanymi itd., których bujne struktury osadzano na tle tkaniny, skóry, masy perłowej lub blachy o innej barwie. Szczególnie finezyjna i technicznie skomplikowana okazała się →filigranowa d., której ażur tworzyły liczne srebrne druciki, poskręcane w formy ornamentalne. W XIX w. a. d. chętnie stosowano do pokaźnych, metalowych zapięć np. sztambuchów. W przypadku opraw skórzanych ażur należy do najstarszych, lecz rzadko stosowanych, form dekoracji. Pojawiły się już na →koptyjskich oprawach. Ornamenty wycinane w skórze lub pergaminie i osadzane na kontrastowym tle tkaniny znane są m.in. z nowożytnej Francji (oprawy z pracowni w Fontainebleau dla króla Henryka II, XVI w.), Niemiec (grupa opraw erfurckich z kon. XVI w.) i Anglii (pocz. XVII w.). Od XVIII w. do dziś spotyka się dekoracje z malowaną lub graficzną kompozycją w świetle wyciętej skóry lub tkaniny pośrodku okładziny (np. →kartonażowe oprawy). |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | W XVII- | + | |
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| Linia 18: | Linia 14: | ||
Plik:Ażurowa dekoracja 2.jpg | Plik:Ażurowa dekoracja 2.jpg | ||
Plik:Ażurowa dekoracja 1.jpg | Plik:Ażurowa dekoracja 1.jpg | ||
| + | Plik:Ażurowa - skórzana.jpg | Oprawa z ażurową dekoracją wyciętą w pergaminie na tle zielonej tkaniny, prawdopodobnie Erfurt, kon. XVI w., repr. wg: Voit 2020, nr kat. 43 | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Wersja z 22:05, 28 gru 2020
Spis treści
Ażurowa dekoracja
(fr. décor ajouré)
Dekoracja składająca się z płaszczyzny bądź plastycznej struktury z otworami o ozdobnym kształcie, przez które prześwituje tło (płaszczyznowe lub przestrzenne). W przypadku →złotniczych opraw oraz wszelkich metalowych elementów opraw a. d. polega na wycinaniu z blachy (srebrnej, miedzianej itp.) niektórych elementów kompozycji. W takiej postaci blachę montuje się na tle z tkaniny (aksamitnej, jedwabnej itp.), metalu bądź innego tworzywa, o kontrastującej fakturze i barwie. W najprostszej formie – płaska blacha z grawerowaną i ażurową dekoracją – technikę tę stosowano od wczesnego średniowiecza. Plastyczną i a. d. często zaś mają gotyckie okucia ksiąg luksusowych, powszechnie zaś spotykana jest na późnogotyckich, mosiężnych okuciach. W XVII-XVIII w. a. d. była jedną z najczęściej stosowanych na oprawach złotniczych z blachami płaskimi, repusowanymi itd., których bujne struktury osadzano na tle tkaniny, skóry, masy perłowej lub blachy o innej barwie. Szczególnie finezyjna i technicznie skomplikowana okazała się →filigranowa d., której ażur tworzyły liczne srebrne druciki, poskręcane w formy ornamentalne. W XIX w. a. d. chętnie stosowano do pokaźnych, metalowych zapięć np. sztambuchów. W przypadku opraw skórzanych ażur należy do najstarszych, lecz rzadko stosowanych, form dekoracji. Pojawiły się już na →koptyjskich oprawach. Ornamenty wycinane w skórze lub pergaminie i osadzane na kontrastowym tle tkaniny znane są m.in. z nowożytnej Francji (oprawy z pracowni w Fontainebleau dla króla Henryka II, XVI w.), Niemiec (grupa opraw erfurckich z kon. XVI w.) i Anglii (pocz. XVII w.). Od XVIII w. do dziś spotyka się dekoracje z malowaną lub graficzną kompozycją w świetle wyciętej skóry lub tkaniny pośrodku okładziny (np. →kartonażowe oprawy).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Filigranowa dekoracja
Grafika
Oprawa z ażurową dekoracją wyciętą w pergaminie na tle zielonej tkaniny, prawdopodobnie Erfurt, kon. XVI w., repr. wg: Voit 2020, nr kat. 43
Przypisy
- Steenbock 1965, nr kat. 34, 39, 98 i in.
- von Arnim 1992, nr kat./tabl. 5, 95, 103 i in.
- Coron, Lafèvre 1995, nr kat./il. 65, 71, 79 i in.
- Laffitte, Le Bars 1999, nr kat./il. 73.
- Jäger 2002, nr kat./il. 65.
- Adler 2010.
- Voit 2020, nr kat./il. 43.
Autor: A.W.
