Lew: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Lew== | ==Lew== | ||
(ang. lion; fr. lion, niem. Löwe) | (ang. lion; fr. lion, niem. Löwe) | ||
| + | |||
| + | Zwierzę o bogatej symbolice związanej ze sferą religijną i świecką, zarazem jeden z najczęstszych motywów zoomorficznych w zdobnictwie introligatorskim od średniowiecza po XIX-XX w. Na oprawach romańskich różne warianty motywu l. ujętego z boku (pojedynczego lub w antytetycznym układzie) należały do popularnych dekoracji prostokątnych lub kwadratowych tłoków. Do ich rozpowszechnienia doszło na tłoczonych oprawach od przełomu XIV i XV w. Wówczas też skrystalizowały się typy ikonograficzne, pokrewne tym z innych dziedzin plastyki i rzemiosła artystycznego: | ||
| + | |||
| + | 1) symbol ewangelisty Marka (zob. →ewangelistów symbole), jako uskrzydlony l. w aureoli i z banderolą zawierającą imię świętego; | ||
| + | |||
| + | 2) lew heraldyczny jako godło na tarczy herbowej; odnosił się do herbów państwowych i rycerskich (np. godło Królestwa Czech – l. z koroną na głowie i podwójnym ogonem); | ||
| + | |||
| + | 3) inne ujęcia l., przeważnie w konwencji heraldycznej – jako wspiętego, kroczącego lub stojącego, z otwartym pyskiem i niekiedy zaakcentowaną grzywą, łapami z pazurami i długim, zagiętym i często podwójnym ogonem; ukazywany na tłokach o różnym kształcie (z dominacją romboidalnych); znane m.in. z opraw gdańskiego Introligatora Smoka – młodszego. | ||
| + | |||
| + | W różnych kontekstach ukazywany na gotyckich plakietach 2 poł. XV-1 poł. XVI w. (np. w wizerunkach Maryi oraz św. Hieronima). Od renesansu prezentowany głównie w wizerunkach herbów, jako godło lub trzymacz/-cze herbowe (np. trzymacze w quasi superekslibrisach herbowych Gdańska z XVI-XVIII w.; godła herbowe superekslibrisów królów Hiszpanii, godła herbowe oraz trzymacz herbu władców Anglii); malowane lub wyciskane z tłoka wizerunki symbolu św. Marka ukazywano w centralnym medalionie opraw weneckich XVI w. (tzw. dogale). | ||
| + | |||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
[[Indeks alfabetyczny ]] <br> | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
| + | [[Zoomorficzne motywy]] <br> | ||
| + | |||
| + | |||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| Linia 16: | Linia 30: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | # | + | # Goldschmidt 1967, t. 2, tabl. XLIV, XLVI, LXII i in.; |
| + | # Schwenke, Schunke 1979, tabl. 186-196; | ||
| + | # Carvin 1988, nr kat./il. AV.138, A.1803, M.915 i in.; | ||
| + | # Federici, Houlis 1988, s. 48; | ||
| + | # Nixon, Foot 1992, tabl. 22-25, 44-45, 48-49 i in.; | ||
| + | # Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 24; | ||
| + | # Adler 2010, il. 4/26c, 4/27, 8/67 i in.; | ||
| + | # Moreno Gallego 2012, il. 37-39, 41, 43 i in.; | ||
| + | # Czyżak 2016, il. 256-258. | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
Wersja z 20:04, 24 sty 2021
Spis treści
Lew
(ang. lion; fr. lion, niem. Löwe)
Zwierzę o bogatej symbolice związanej ze sferą religijną i świecką, zarazem jeden z najczęstszych motywów zoomorficznych w zdobnictwie introligatorskim od średniowiecza po XIX-XX w. Na oprawach romańskich różne warianty motywu l. ujętego z boku (pojedynczego lub w antytetycznym układzie) należały do popularnych dekoracji prostokątnych lub kwadratowych tłoków. Do ich rozpowszechnienia doszło na tłoczonych oprawach od przełomu XIV i XV w. Wówczas też skrystalizowały się typy ikonograficzne, pokrewne tym z innych dziedzin plastyki i rzemiosła artystycznego:
1) symbol ewangelisty Marka (zob. →ewangelistów symbole), jako uskrzydlony l. w aureoli i z banderolą zawierającą imię świętego;
2) lew heraldyczny jako godło na tarczy herbowej; odnosił się do herbów państwowych i rycerskich (np. godło Królestwa Czech – l. z koroną na głowie i podwójnym ogonem);
3) inne ujęcia l., przeważnie w konwencji heraldycznej – jako wspiętego, kroczącego lub stojącego, z otwartym pyskiem i niekiedy zaakcentowaną grzywą, łapami z pazurami i długim, zagiętym i często podwójnym ogonem; ukazywany na tłokach o różnym kształcie (z dominacją romboidalnych); znane m.in. z opraw gdańskiego Introligatora Smoka – młodszego.
W różnych kontekstach ukazywany na gotyckich plakietach 2 poł. XV-1 poł. XVI w. (np. w wizerunkach Maryi oraz św. Hieronima). Od renesansu prezentowany głównie w wizerunkach herbów, jako godło lub trzymacz/-cze herbowe (np. trzymacze w quasi superekslibrisach herbowych Gdańska z XVI-XVIII w.; godła herbowe superekslibrisów królów Hiszpanii, godła herbowe oraz trzymacz herbu władców Anglii); malowane lub wyciskane z tłoka wizerunki symbolu św. Marka ukazywano w centralnym medalionie opraw weneckich XVI w. (tzw. dogale).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Zoomorficzne motywy
Grafika
Motyw lwa heraldycznego (wspiętego) w gotyckim medalionie na tłoku gotyckim, XIV w.
Motyw lwa heraldycznego (wspiętego) na tłoku gotyckim, 2 poł. XV w.
Motyw lwa na tłoku gotyckim, pocz. XVI w.
Motyw lwa wkomponowany w wić roślinną na plakiecie niderlandzkiej, 1 poł. XVI w.
Motyw lwa heraldycznego jako brązowego okucia narożnego, Gdańsk, XVII w., PAN BG, fot. A. Wagner
Przypisy
- Goldschmidt 1967, t. 2, tabl. XLIV, XLVI, LXII i in.;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 186-196;
- Carvin 1988, nr kat./il. AV.138, A.1803, M.915 i in.;
- Federici, Houlis 1988, s. 48;
- Nixon, Foot 1992, tabl. 22-25, 44-45, 48-49 i in.;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 24;
- Adler 2010, il. 4/26c, 4/27, 8/67 i in.;
- Moreno Gallego 2012, il. 37-39, 41, 43 i in.;
- Czyżak 2016, il. 256-258.
Autor: A.W.
