Falc: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
 
(Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
==Falc==
 
==Falc==
(zagiętka, złam, zagięcie, piętka) (ang. stub, niem. Falz, wł. cerniera, fr. pli)
+
(zagiętka, złam, zagięcie, piętka) (ang. bolt, joint, hinge; niem. Falz, Ansatzfalz, Vorsatzfalz, Tieferfalz, Ausgleichfalz, Ausserer Falz, Gelenk, Gelenkfalz, Rückenfalz ; fr. charniere, pli, onglet, fond; wł. cerniera, cerniera sul dorso, cerniera sui contropiatti)
  
===Falc (znaczenie 1)===
+
Termin pochodzenia niemieckiego stosowany w różnych znaczeniach:
Miejsce, w  którym nastąpiło zamierzone złożenie (złamanie) arkusza papieru celem uzyskania wymaganego formatu. W wyniku składania arkuszy (falcowanie, łamanie) powstają odowiednio: falc grzbietowy, górny, dolny i przedni, które po obcięciu bloku lub rozcięciu stają się odpowiednio: grzbietem bloku książki, krawędzią górną, dolną i przednią bloku książki(il. 1).
+
* Wszystkie zagięcia celowo wykonane przez introligatora (niem. Falz).
 
+
* Miejsce, w  którym nastąpiło zamierzone złożenie (złamanie) arkusza papieru celem uzyskania wymaganego formatu. W wyniku składania arkuszy (falcowanie, łamanie) powstają odpowiednio: falc grzbietowy, górny, dolny i przedni, które po obcięciu bloku lub rozcięciu stają się odpowiednio: grzbietem bloku książki, krawędzią górną, dolną i przednią bloku książki (il. 1) (ang. bolt).  
===Falc (znaczenie 2)===
+
* Falc wyrównujący - pasek wstawiony w grzbiet mający na celu wyrównanie grubości grzbietu (np. w albumach, atlasach ze składanymi mapami itp.) (ang. filling-in guard, niem. Ausgleichfalz).
Wszystkie zagięcia celowo wykonane przez introligatora.  
+
* Pasek wzmacniający grzbiet składki lub wyklejki (ang. guard). Zapobiega on pęknięciom powstającym w wewnętrznym przegubie książki, w wyniku powstawania silnych naprężeń, przy otwieraniu książki, pomiędzy oprawą a jej blokiem. W XIX i XX w. to strategiczne w scezurze miejsce podklejano tkaniną lub też było wykonane wyłącznie z tkaniny, wówczas w przegubie wewnętrznym, tkanina ta była widoczna, ten rodzaj wyklejki nosi nazwę wyklejki z widocznym falcem (il. 2). Poprzez odpowiednie zagięcie scezury (zob. scezura) powstaje falc, w który wkłada się karty przybyszowe, bądź karty właściwe kodeksu w zależności od konstrukcji wyklejki (il. 3). Czasem wykonuje się w scezurze podwójne złożenie, powstaje wówczas forma mini leporello. Taka scezura nosi nazwę scezury z podwójnym falcem. Wówczas w tak wykonane falce wkłada się kartę przybyszową wyklejkowo-ochronną i kolejną składkę. Falc najczęściej przykleja się do karty właściwej z nim sąsiadującej.
 
+
===Falc (znaczenie 3)===
+
Pasek wzmacniający grzbiet składki lub wyklejki.  
+
 
+
===Falc wyrównujący (znaczenie 4)===
+
(niem. Ausgleichfalz)
+
 
+
Pasek wstawiony w grzbiet mający na celu wyrównanie grubości grzbietu (np. w albumach, atlasach ze składanymi mapami itp.).
+
 
+
==Przykłady==
+
Poprzez odpowiednie zagięcie scezury (zob. scezura) powstaje falc, w który wkłada się karty przybyszowe, bądź karty właściwe kodeksu w zależności od konstrukcji wyklejki (il. 2). Czasem wykonuje się w scezurze podwójne złożenie, powstaje wówczas forma mini leporello. Taka scezura nosi nazwę scezury z podwójnym falcem. Wówczas w tak wykonane falce wkłada się składkę wyklejkową i kolejną składkę. Falc najczęściej przykleja się do karty właściwej z nim sąsiadującej.
+
 
+
==Funkcja==
+
Falc zapobiega pęknięciom powstającym w wewnętrznym przegubie książki, w wyniku powstawania silnych naprężeń, przy otwieraniu książki, pomiędzy oprawą a jej blokiem. W XIX i XX w. to strategiczne w scezurze miejsce podklejano tkaniną lub też było wykonane wyłącznie z tkaniny, wówczas w przegubie wewnętrznym, tkanina ta była widoczna, ten rodzaj wyklejki nosi nazwę wyklejki z widocznym falcem (il. 3).
+
  
 
==Zobacz też==
 
==Zobacz też==
  
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 +
[[Big]] <br>
 +
[[Scezura]] <br>
 
[[Skórzany falc]] <br>
 
[[Skórzany falc]] <br>
 +
[[Rynna]] <br>
  
 
==Grafika==
 
==Grafika==
 
 
<gallery>
 
<gallery>
File:Falcowanie.jpg|il. 2. Sposoby falcowania arkuszy.
+
File:Falcowanie.jpg|il. 1. Sposoby falcowania arkuszy.
File:Scezura z napisami Easy-Resize.jpg.jpg|il. 2. Falc założony za karty przybyszowe (rys. K. Komsta-Sławińska)
+
File:Widoczny falc s.101 zjaw.jpg|il. 2. Wyklejka z widocznym falcem. (rys. Zjawiński Z., 1965, s. 101)
File:Widoczny falc s.101 zjaw.jpg|il. 3. Wyklejka z widocznym falcem. (rys. Zjawiński Z., 1965, s. 101)  
+
File:Scezura z napisami Easy-Resize.jpg.jpg|il. 3. Falc założony za karty przybyszowe (rys. K. Komsta-Sławińska)
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
 
+
# Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002, s. 78.
# Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965.
+
# Zjawiński Z., Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 101.
  
 
----
 
----
Autor: '''M.P.G., E.P.'''
+
Autor: '''M.P.B., E.P.'''

Aktualna wersja na dzień 14:51, 16 lut 2022

Falc

(zagiętka, złam, zagięcie, piętka) (ang. bolt, joint, hinge; niem. Falz, Ansatzfalz, Vorsatzfalz, Tieferfalz, Ausgleichfalz, Ausserer Falz, Gelenk, Gelenkfalz, Rückenfalz ; fr. charniere, pli, onglet, fond; wł. cerniera, cerniera sul dorso, cerniera sui contropiatti)

Termin pochodzenia niemieckiego stosowany w różnych znaczeniach:

  • Wszystkie zagięcia celowo wykonane przez introligatora (niem. Falz).
  • Miejsce, w którym nastąpiło zamierzone złożenie (złamanie) arkusza papieru celem uzyskania wymaganego formatu. W wyniku składania arkuszy (falcowanie, łamanie) powstają odpowiednio: falc grzbietowy, górny, dolny i przedni, które po obcięciu bloku lub rozcięciu stają się odpowiednio: grzbietem bloku książki, krawędzią górną, dolną i przednią bloku książki (il. 1) (ang. bolt).
  • Falc wyrównujący - pasek wstawiony w grzbiet mający na celu wyrównanie grubości grzbietu (np. w albumach, atlasach ze składanymi mapami itp.) (ang. filling-in guard, niem. Ausgleichfalz).
  • Pasek wzmacniający grzbiet składki lub wyklejki (ang. guard). Zapobiega on pęknięciom powstającym w wewnętrznym przegubie książki, w wyniku powstawania silnych naprężeń, przy otwieraniu książki, pomiędzy oprawą a jej blokiem. W XIX i XX w. to strategiczne w scezurze miejsce podklejano tkaniną lub też było wykonane wyłącznie z tkaniny, wówczas w przegubie wewnętrznym, tkanina ta była widoczna, ten rodzaj wyklejki nosi nazwę wyklejki z widocznym falcem (il. 2). Poprzez odpowiednie zagięcie scezury (zob. scezura) powstaje falc, w który wkłada się karty przybyszowe, bądź karty właściwe kodeksu w zależności od konstrukcji wyklejki (il. 3). Czasem wykonuje się w scezurze podwójne złożenie, powstaje wówczas forma mini leporello. Taka scezura nosi nazwę scezury z podwójnym falcem. Wówczas w tak wykonane falce wkłada się kartę przybyszową wyklejkowo-ochronną i kolejną składkę. Falc najczęściej przykleja się do karty właściwej z nim sąsiadującej.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Big
Scezura
Skórzany falc
Rynna

Grafika

Przypisy

  1. Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002, s. 78.
  2. Zjawiński Z., Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 101.

Autor: M.P.B., E.P.