Oporek: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Oporek)
(Grafika)
 
(Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
==Oporek==
 
==Oporek==
(niem. Abpressen)
+
(kaszerowany grzbiet) (ang. shoulders; niem. Abpressfalz, tiefer Falz; wł. indossare)
  
Rozszerzony profil grzbietu książki, przypominający przekrój grzybka, uzyskany podczas opracowania kształtu grzbietu.  
+
Rozszerzony profil grzbietu książki, z odgiętymi skrajnymi składkami, przypominający przekrój grzybka.  
  
Grzbiet uszytego bloku książki jest zaklejany, po przeschnięciu wyokrąglany. Następnie wraz z deskami zaciśnięty w prasie belkowej. Książka wystaje poza deski kilka milimetrów. Prasa ustawiana jest w ten sposób, by grzbiet znalazł się poziomo ponad prasą a następnie jest odpowiednio obijany młotkiem. Następnie profil jest utrwalany ponownym zaklejeniem.
+
W dawnych oprawach oporek powstawał samoczynnie, był konsekwencją szycia składek nićmi, których obecność automatycznie poszerzała grubość grzbietu (tzw. naszycie grzbietu). Po zamocowaniu okładzin grzbiet ulegał rozchyleniu. W XIX w. zaczęto celowo opracowywać grzbiet przez obijanie go młotkiem, tak by powstał wydatny oporek. Był on wymaganym elementem w oprawach z przegubem zwartym (w technice francuskiej), gdzie zagięcie wynosi 90°. Okładziny podczas montażu są dosuwane do samego oporka i całkowicie wchodzą w zagłębienie. W innych oprawach oporek bywa płytszy - 45°. Czasami jego wykonanie nie wymaga obijania młotkiem, w przypadku mocno naszytych grzbietów, w których nici powodują zgrubienie grzbietu, wystarcza utrwalenie tego profilu przez zaklejenie.  
  
Zależnie od rodzaju oprawy wykonuje się mniej lub bardziej szeroki oporek. Największy oporek, 90° jest wymagany w oprawie francuskiej. Dla jego nabijania stosuje się specjalnie przygotowane deski ze skośną fazą, pozwalające nabić oporek o kącie większym niż 90°, należy bowiem liczyć się z tym, że podczas schnięcia oporek nieco się cofnie.
+
W technologii oprawy przemysłowej zarzucono wykonywanie oporka. Bywał on czasami wykonywany w oprawie ciężkich tomów, którym grozi deformacja (zapadanie się) bloku. W introligatorstwie angielskim także w oprawie przemysłowej przetrwał oporek. Dla przyspieszenia oporkowania skonstruowano specjalną →maszynę do oporkowania.
 
+
 
+
Okładziny są dosunięte do samego oporka i całkowicie wchodzą w zagłębienie. W innych oprawach oporek była płytszy - 45°. Czasami jego wykonanie nie wymaga obijania młotkiem, w przypadku mocno "naszytych" grzbietów, tj. takich gdzie nici powodują zgrubienie grzbietu, wystarcza pozostawienie zaklejonego bloku w prasie, w ten sposób, że grzbiet jest wysunięty poza belki/deski.
+
 
+
W podobny sposób powstawał oporek w dawnych oprawach - ulegał samoczynnemu rozchyleniu wskutek zamocowania desek okładzin.
+
  
 
==Zobacz też==
 
==Zobacz też==
  
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 +
[[Oporkowanie]] <br>
 +
[[Naszycie grzbietu]] <br>
 +
[[Francuska oprawa ]] <br>
 +
[[Maszyna do oporkowania]] <br>
  
 
==Grafika==
 
==Grafika==
  
 
<gallery>
 
<gallery>
File:Nabijanie oporka.JPG|Nabijanie oporka.
+
File:Oporek 2.jpg|Oporek 45°.
 +
File:Oporek z okładzinami.jpg|Oporek z okładzinami.
 +
File:Oporek 45 st okładka z odsadką1.jpg|Oporek z odsadką.
 
File:OPOREK.jpg|Oporek 90°.
 
File:OPOREK.jpg|Oporek 90°.
File:Oporek 2.jpg|Oporek 45°.
+
File:Oporek zwarty1.jpg|Oporek z okładzinami w oprawie francuskiej.
 +
 
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
  
# Przypis 1
+
# Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 182-184.  
#G. Moessner, Buchbinder ABC, Bergisch Gladbach 1981, s. 7.  
+
 
----
 
----
 
Autor: '''E.P.'''
 
Autor: '''E.P.'''

Aktualna wersja na dzień 22:41, 5 maj 2022

Oporek

(kaszerowany grzbiet) (ang. shoulders; niem. Abpressfalz, tiefer Falz; wł. indossare)

Rozszerzony profil grzbietu książki, z odgiętymi skrajnymi składkami, przypominający przekrój grzybka.

W dawnych oprawach oporek powstawał samoczynnie, był konsekwencją szycia składek nićmi, których obecność automatycznie poszerzała grubość grzbietu (tzw. naszycie grzbietu). Po zamocowaniu okładzin grzbiet ulegał rozchyleniu. W XIX w. zaczęto celowo opracowywać grzbiet przez obijanie go młotkiem, tak by powstał wydatny oporek. Był on wymaganym elementem w oprawach z przegubem zwartym (w technice francuskiej), gdzie zagięcie wynosi 90°. Okładziny podczas montażu są dosuwane do samego oporka i całkowicie wchodzą w zagłębienie. W innych oprawach oporek bywa płytszy - 45°. Czasami jego wykonanie nie wymaga obijania młotkiem, w przypadku mocno naszytych grzbietów, w których nici powodują zgrubienie grzbietu, wystarcza utrwalenie tego profilu przez zaklejenie.

W technologii oprawy przemysłowej zarzucono wykonywanie oporka. Bywał on czasami wykonywany w oprawie ciężkich tomów, którym grozi deformacja (zapadanie się) bloku. W introligatorstwie angielskim także w oprawie przemysłowej przetrwał oporek. Dla przyspieszenia oporkowania skonstruowano specjalną →maszynę do oporkowania.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Oporkowanie
Naszycie grzbietu
Francuska oprawa
Maszyna do oporkowania

Grafika

Przypisy

  1. Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 182-184.

Autor: E.P.