Szycie z wiązaniem: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzono nową stronę "Ścieg szelkowy (ang. tacketing, niem. Langstichband, wł. legatura con cucitura, esterna sul dorso) bezzwięzowy system szycia kodeksów z jednoczesnym połączeniem bl...")
 
(→‎Zobacz też)
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
Ścieg szelkowy (ang. tacketing, niem. Langstichband, wł. legatura con cucitura, esterna sul dorso) bezzwięzowy system szycia kodeksów z jednoczesnym połączeniem bloków z okładką. Najprostszy ścieg szelkowy to przeprowadzenie nici/sznurka/rzemienia przez dwa otwory w grzbiecie składki i obleczeniu i następnie związanie jego końców.
+
==Szycie z wiązaniem==
 +
(ang. tacketing, niem. Langstichband, wł. legatura con cucitura, esterna sul dorso)  
  
−
==Historia==
+
Bezzwięzowy system szycia kodeksów (np. szycie ściegiem łańcuszkowym, podłużnym) z jednoczesnym połączeniem bloków z okładką (wiązanie). Najprostsze wiązanie składek z obleczeniem to przeprowadzenie nici/sznurka/rzemienia przez dwa otwory w grzbiecie składki i obleczeniu i następnie związanie jego końców.
−
Szycie ściegiem szelkowe stosowane było w kodeksach koptyjskich  już w IV w. Zastosowano je do połączenia bloków i okładek jednoskładkowych kodeksów z Nadż Hammadi, pochodzących z poł. IV w. Ściegi szelkowe wykonywano rzemieniami, sznurkami, nićmi, rzadziej paskami pergaminowymi. Ten sposób konstrukcji kodeksów, tj. szycia i wiązania był popularny w całym średniowieczu aż do 1 poł. XVIII w., szczególnie w miękkich oprawach pergaminowych. W różnych odmianach, zdobył największą popularność we Włoszech, Hiszpanii, Niemczech i Holandii.
+
 
 +
===Historia===
 +
Wiązanie składek z obleczeniem stosowane było w kodeksach koptyjskich  już w IV w. Zastosowano je do połączenia bloków i okładek jednoskładkowych kodeksów z Nadż Hammadi, pochodzących z poł. IV w. Do wiązań wykorzystywano rzemienie, sznurki, nici, rzadziej pergaminowe paski. Ten sposób konstrukcji kodeksów, tj. szycia i wiązania był popularny w całym średniowieczu, aż do 1 poł. XVIII w., szczególnie w miękkich oprawach pergaminowych. W różnych odmianach, zdobył największą popularność we Włoszech, Hiszpanii, Niemczech i Holandii.
 +
 
 +
===Rodzaje szyć z wiązaniem===
 +
Szycia z wiązaniem dzielą się na szycie z wiązaniem pierwotne, które łączy pojedyncze składki kodeksu z obleczeniem oraz wtórne, które łączy uszyty już blok z obleczeniem.
 +
* szycie z wiązaniem pierwotne (ang. primary) - nić przeprowadzano przez dwa otwory w grzbiecie składki i okładki, a końce związywano, przy czym przed związaniem nici były często owijane wokół siebie, tak że nić wychodząca z prawego otworu ostatecznie zawiązywany była po lewej stronie i na odwrót (il. 1);
 +
* szycie z wiązaniem wtórne (ang. secondary) - łączenie składek w blok może być wykonane różnymi systemami szycia (np. ściegiem łańcuszkowym, podłużnym). Szycie wykonywano często przez kościane, metalowe, drewniane płytki, tzw. wzmocnienia. Stanowiły one wewnętrzną podporę konstrukcji. Przez te wzmocnienia przewlekano w różny sposób sznurki, bądź rzemienie, które następnie przewlekano przez otwory w obleczeniu. Na zewnątrz okładki miejsca wiązań (stacje) były wzmacniane ochraniaczami  (ang. overband, wł. copri nervi). Były to najczęściej 3 paski ze skóry lub pergaminu umieszczone w poprzek grzbietu i przedłużone na okładki (il. 3).
  
−
==Rodzaje szycia ściegiem szelkowym==
 
−
Szycie ściegiem szelkowym dzieli się przede wszystkim na pierwotne (ang. primary) i wtórne (ang. secondary). Szycie pierwotne łączy pojedyncze składki kodeksu z obleczeniem. Wtórne natomiast, łączy uszyty już blok z obleczeniem. 
 
−
* 1. Ścieg szelkowy pierwotny -  nić przeprowadzano przez dwa otwory w grzbiecie składki i okładki, a końce związywano, przy czym przed związaniem nici były często owijane wokół siebie, tak że nić wychodząca z prawego otworu ostatecznie zawiązywany była po lewej stronie i na odwrót. (il. 1)
 
−
*2. Ścieg szelkowy wtórny - łączenie składek w blok może być wykonane różnymi systemami szycia (ściegiem łańcuszkowym, podłużnym). Szycie wykonywano często przez kościane, metalowe, drewniane płytki, tzw. wzmocnienia. Stanowiły one wewnętrzną podporę konstrukcji. Przez te wzmocnienia przewlekano w różny sposób sznurkowe, bądź rzemienne szelki, które następnie przewlekano przez otwory w obleczeniu(il. 2). Na zewnątrz okładki miejsca wiązań (stacje) były wzmacniane ochraniaczami (ang. overband, wł. copri nervi). Były to najczęściej 3 paski ze skóry lub pergaminu umieszczone w poprzek grzbietu i przedłużone na okładki (il. 3).
 
 
==Zobacz też==
 
==Zobacz też==
−
* sposób szycia
+
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
−
* system szycia
+
[[System szycia]] <br>
−
* szycie ściegiem na pierścień
+
[[Szycie na pierścień]] <br>
−
* szycie ściegiem łańcuszkowym
+
[[Szycie ściegiem archiwalnym]] <br>
  
 
==Grafika==
 
==Grafika==
Linia 22: Linia 26:
  
 
</gallery>
 
</gallery>
−
 
  
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
−
# Bardenstein R., Historical Bindings of the Chamberlain-Warren Samaritan Collection, [w:] Sauve Mechanichals. Essays on the History of Bookbinding [red. Miller J.], Volume 3, 2016.
+
# Middleton B.C., A History of English Craft Bookbinding Technique, Londyn, 1978, s. 9, 14-15.
−
# Johnson A.W., The Thames and Hudson Mannual of Bookbinding, Londyn, 1978.
+
# Miller J., Books will speak plain. A handbook for identifying and describing historical bindings, 2014, s. 25, 126, 128, 292, 494.
−
# Majkowski H., Krótki zarys historii introligatorstwa [w:] „Polska gazeta introligatorska”, 1933, nr 6.
+
# Szirmai J.A.,  The archeology of medieval bookbinding, New York, 2017, s. 7-8, 115, 290, 305.
−
# Marks P.J.M., The British Library Guide to Bookbinding History and Techniques, Londyn, 1998.
+
# Wachnik B., Systemy szycia zabytkowych kodeksów - terminologia, historia, systematyka, zagadnienia konserwatorskie, część teoretyczno-badawcza pracy dyplomowej magisterskiej, promotor: dr hab. M. Pronobis-Gajdzis, prof. UMK, Toruń UMK 2020, s. 11, 20, 42-44, 85, 97-98.
−
# Middleton B.C., A History of English Craft Bookbinding Technique, Londyn, 1978.
+
−
# Miller J., Books will speak plain. A handbook for identifying and describing historical bindings, 2014.
+
−
# Miller J., Puzzle me this, Early bindings fragments in the Papyrology Collection of the University of Michigan Collection [w:] Sauve Mechanichals. Essays on the History of Bookbinding [red. J. Miller], Volume 2, 2015.
+
−
# Pokorzyńska E., Z dziejów introligatorstwa warszawskiego XIX i 1. połowy XX wieku, Katowice, 2009.
+
−
# Szirmai J.A.,  The archeology of medieval bookbinding, New York, 2017.
+
−
# Zjawiński Z., Introligatorstwo, Warszawa, 1966.
+
  
  
 
----
 
----
−
Autor: '''MPG, B.W.'''
+
Autor: '''M.P.B.'''

Aktualna wersja na dzień 23:31, 27 mar 2022

Szycie z wiązaniem

(ang. tacketing, niem. Langstichband, wł. legatura con cucitura, esterna sul dorso)

Bezzwięzowy system szycia kodeksów (np. szycie ściegiem łańcuszkowym, podłużnym) z jednoczesnym połączeniem bloków z okładką (wiązanie). Najprostsze wiązanie składek z obleczeniem to przeprowadzenie nici/sznurka/rzemienia przez dwa otwory w grzbiecie składki i obleczeniu i następnie związanie jego końców.

Historia

Wiązanie składek z obleczeniem stosowane było w kodeksach koptyjskich już w IV w. Zastosowano je do połączenia bloków i okładek jednoskładkowych kodeksów z Nadż Hammadi, pochodzących z poł. IV w. Do wiązań wykorzystywano rzemienie, sznurki, nici, rzadziej pergaminowe paski. Ten sposób konstrukcji kodeksów, tj. szycia i wiązania był popularny w całym średniowieczu, aż do 1 poł. XVIII w., szczególnie w miękkich oprawach pergaminowych. W różnych odmianach, zdobył największą popularność we Włoszech, Hiszpanii, Niemczech i Holandii.

Rodzaje szyć z wiązaniem

Szycia z wiązaniem dzielą się na szycie z wiązaniem pierwotne, które łączy pojedyncze składki kodeksu z obleczeniem oraz wtórne, które łączy uszyty już blok z obleczeniem.

  • szycie z wiązaniem pierwotne (ang. primary) - nić przeprowadzano przez dwa otwory w grzbiecie składki i okładki, a końce związywano, przy czym przed związaniem nici były często owijane wokół siebie, tak że nić wychodząca z prawego otworu ostatecznie zawiązywany była po lewej stronie i na odwrót (il. 1);
  • szycie z wiązaniem wtórne (ang. secondary) - łączenie składek w blok może być wykonane różnymi systemami szycia (np. ściegiem łańcuszkowym, podłużnym). Szycie wykonywano często przez kościane, metalowe, drewniane płytki, tzw. wzmocnienia. Stanowiły one wewnętrzną podporę konstrukcji. Przez te wzmocnienia przewlekano w różny sposób sznurki, bądź rzemienie, które następnie przewlekano przez otwory w obleczeniu. Na zewnątrz okładki miejsca wiązań (stacje) były wzmacniane ochraniaczami (ang. overband, wł. copri nervi). Były to najczęściej 3 paski ze skóry lub pergaminu umieszczone w poprzek grzbietu i przedłużone na okładki (il. 3).

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
System szycia
Szycie na pierścień
Szycie ściegiem archiwalnym

Grafika

  • il. 1. Ścieg szelkowy pierwotny. (rys. Middleton B.C., 1978, s. 14)

  • il. 2. Ścieg szelkowy wtórny przewleczony przez wewnętrzne podpory konstrukcji. (rys. Szirmai J.A., 2017, s. 305)

  • il. 3. Ścieg szelkowy wtórny. Pomiędzy grzbietem bloku a obleczeniem wzmocnienia/podpory konstrukcji, na zewnatrz obleczenia paskki zwane ochraniaczami. (rys. Szirmai J.A., 2017, s. 310)

Przypisy

  1. Middleton B.C., A History of English Craft Bookbinding Technique, Londyn, 1978, s. 9, 14-15.
  2. Miller J., Books will speak plain. A handbook for identifying and describing historical bindings, 2014, s. 25, 126, 128, 292, 494.
  3. Szirmai J.A., The archeology of medieval bookbinding, New York, 2017, s. 7-8, 115, 290, 305.
  4. Wachnik B., Systemy szycia zabytkowych kodeksów - terminologia, historia, systematyka, zagadnienia konserwatorskie, część teoretyczno-badawcza pracy dyplomowej magisterskiej, promotor: dr hab. M. Pronobis-Gajdzis, prof. UMK, Toruń UMK 2020, s. 11, 20, 42-44, 85, 97-98.


Autor: M.P.B.

Źródło: „http://leksykon.oprawoznawczy.ukw.edu.pl/index.php?title=Szycie_z_wiązaniem&oldid=17827”