Zestawianie okładki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzono nową stronę "==Wklejane oprawy== (montowanie okładki) Oprawa twarda wykonywana w ten sposób, że okładka jest sporządzana oddzielnie od bloku książki i łączona z nim poprze...")
 
 
(Nie pokazano 10 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
==Wklejane oprawy==
+
==Zestawianie okładki==
 
(montowanie okładki)  
 
(montowanie okładki)  
  
Oprawa twarda wykonywana w ten sposób, że okładka jest sporządzana oddzielnie od bloku książki i łączona z nim poprzez przyklejenie wyklejek i materiałów wzmacniających w końcowej fazie procesu oprawiania.
+
W technice oprawy wklejanej: proces wykonywania okładki niezależnie od bloku książki. Może być wykonywane ręcznie dla jednej lub większej ilości książek, w oprawie przemysłowej wykonywane maszynowo, seryjnie dla dużej ilości egzemplarzy.
  
===Historia===
+
Wykonanie okładek polega na przycięciu odpowiedniej wielkości okładzinówek, grzbietówki oraz materiałów obleczeniowych, te ostatnie mają ścięte skośnie narożniki. Materiały okładkowe łączone są poprzez sklejenie. Materiał obleczeniowy pokrywany jest klejem, na nim układana jest grzbietówka, a po obu jej stronach, w odpowiednim oddaleniu - tekturki okładkowe. Następnie podwijane są brzegi. W sporządzeniu okładki kombinowanej (oprawie półpłóciennej, półskórkowej) grzbietówka i okładzinówki są montowane na pasku obleczenia, pokrywającym grzbiet, następnie oklejane są narożniki, a w końcu oblekana jest pozostała powierzchnia okładek, zwykle użytkami papierowymi. W końcowej fazie elementy są dociskane, albo przez przytarcie kostką albo przez sprasowanie.
Prekursorem oprawy wklejanej był francuski introligator Alexis Pierre Bradel, który w końcu XVIII w. (pomiędzy 1772 a 1809) skonstruował oprawę uproszczoną, nazwaną następnie od jego imienia [[Bradel|oprawą à la Bradel]]. Pierwotnie Bradel całą okładkę wykonywał z jednego użytku cienkiej tektury, którą przełamywał w przegubie, a następnie oklejał papierową obłóczką. Z czasem w miejsce jednej tekturki zaczęto stosować dwie odrębne tekturowe okładzinówki oraz kartonową grzbietówkę, które montowano na pasku papieru, a następnie oklejano materiałem obłóczkowym.
+
  
Pomysł Bradela został upowszechniony w XIX w. w procesie w oprawie masowej, fabrycznej, gdyż nie połączona z blokiem okładka była wygodnym półfabrykatem do maszynowego tłoczenia dekoracji.
+
===Ręczne zestawianie okładek===
 +
W oprawie ręcznej tekturki okładzinowe oraz grzbietówka mogą zostać połączone na pomocniczym papierowym pasku i następnie oklejone materiałem obleczeniowym. Do seryjnego wykonywania okładek służą proste urządzenia ułatwiające i przyspieszające pracę. Składają się one z podstawy (deska) oraz szeregu listew, wyznaczających miejsce ułożenia materiałów (tzw. kątnik, spacja). Najprostszą pomocą może być kartonowa listewka (nakładaczka) wyznaczająca szerokość odstępu między elementami. Dla małych zakładów introligatorskich skonstruowano proste urządzenie służące do zawijania i dociskania brzegów.
  
Współcześnie w technice wklejanej są wykonywane nie tylko wszystkie oprawy maszynowe, ale także zdecydowana większość opraw rzemieślniczych, wykonywanych ręcznie.
+
===Maszynowe zestawianie okładek===
  
===Technologia===
+
Przemysłowa maszyna do produkcji okładek twardych składa się z zasobników, w których znajdują się materiały: przygotowane w odpowiednim formacie tekturki okładkowe, oklejki, a dla oprawy półpłóciennej paski płótna przeznaczone na grzbiet oraz papierowe użytki na oklejenie okładek. Kartonowa grzbietówka podawana jest ze zwoju i przycinana w trakcie produkcji.
W oprawie wklejanej blok może być połączony na różne sposoby - ręcznie szyty nićmi na sznurki (wcięte, nie uwypuklone zwięzy) lub tasiemki, zszyty maszynowo na paski merli a nawet połączony bezszyciowo (klejony), z tym że musi posiadać wyklejki, wskazane są także skrzydełka merli lub scezura. Blok podlega zwykłej obróbce: obcięciu krawędzi, wyokrągleniu grzbietu. Może zostać zaopatrzony w woreczek.
+
Automatyczne samonakładacze podają obłóczkę na stół nadawczy, po drodze jest ona smarowana przez cylinder nadający klej. Na niej układane są materiały usztywniające. Po zawinięciu brzegów oklejek elementy zostają do siebie dociśnięte, a następnie trafiają na stanowisko prasowania.
 
+
W maszynowym zestawianiu okładek stosuje się szybkoschnący klej na gorąco. Wydajność maszyny przekracza 500 okładek/godz.
Wykonanie okładek polega na przycięciu odpowiedniej wielkości okładzinówek oraz grzbietówki oraz materiałów obleczeniowych. Tekturki okładzinowe oraz grzbietówka mogą zostać połączone na papierowym pasku, montaż może też nastąpić bezpośrednio na obłóczce: w przypadku okładek jednolitych - na płóciennej, papierowej czy skórzanej obłóczce. W przypadku okładek kombinowanych - montaż następuje na materiale występującym na grzbiecie (w oprawie półpłóciennej na pasku płótna, półskórkowej - na pasku skóry), a następnie oklejone zostają pozostałe powierzchnie okładzin.
+
 
+
Przygotowane okładki mogą zostać poddane dekoracji, w szczególności wytłaczaniu maszynowemu, zarówno na obu okładzinach jak i na grzbiecie.  
+
 
+
Gotowe okładki są [[zawieszanie okładki|zawieszane]] na bloki, w drodze przyklejenia wyklejek oraz materiałów wzmacniających (woreczek, wąsy, scezura) do wewnętrznej strony okładek.
+
  
 
==Zobacz też==
 
==Zobacz też==
  
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 +
[[Kątnik]] <br>
 
[[Bradel]] <br>
 
[[Bradel]] <br>
[[Zawieszanie okładki]] <br>
+
[[Wklejane oprawy]] <br>
  
 
==Grafika==
 
==Grafika==
Linia 35: Linia 31:
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
  
# Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 164-178.
+
# Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, pod red. J. Celma-Panek, Wrocław 1986, s. 52-53, 84-89.
# Przypis 2
+
# Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1966, s.177
 +
# M.W. Bałandin, Introligatorstwo przemysłowe, Warszawa 1956, s. 240-241.
  
 
----
 
----
 
Autor: '''E.P.'''
 
Autor: '''E.P.'''

Aktualna wersja na dzień 19:22, 15 maj 2022

Zestawianie okładki

(montowanie okładki)

W technice oprawy wklejanej: proces wykonywania okładki niezależnie od bloku książki. Może być wykonywane ręcznie dla jednej lub większej ilości książek, w oprawie przemysłowej wykonywane maszynowo, seryjnie dla dużej ilości egzemplarzy.

Wykonanie okładek polega na przycięciu odpowiedniej wielkości okładzinówek, grzbietówki oraz materiałów obleczeniowych, te ostatnie mają ścięte skośnie narożniki. Materiały okładkowe łączone są poprzez sklejenie. Materiał obleczeniowy pokrywany jest klejem, na nim układana jest grzbietówka, a po obu jej stronach, w odpowiednim oddaleniu - tekturki okładkowe. Następnie podwijane są brzegi. W sporządzeniu okładki kombinowanej (oprawie półpłóciennej, półskórkowej) grzbietówka i okładzinówki są montowane na pasku obleczenia, pokrywającym grzbiet, następnie oklejane są narożniki, a w końcu oblekana jest pozostała powierzchnia okładek, zwykle użytkami papierowymi. W końcowej fazie elementy są dociskane, albo przez przytarcie kostką albo przez sprasowanie.

Ręczne zestawianie okładek

W oprawie ręcznej tekturki okładzinowe oraz grzbietówka mogą zostać połączone na pomocniczym papierowym pasku i następnie oklejone materiałem obleczeniowym. Do seryjnego wykonywania okładek służą proste urządzenia ułatwiające i przyspieszające pracę. Składają się one z podstawy (deska) oraz szeregu listew, wyznaczających miejsce ułożenia materiałów (tzw. kątnik, spacja). Najprostszą pomocą może być kartonowa listewka (nakładaczka) wyznaczająca szerokość odstępu między elementami. Dla małych zakładów introligatorskich skonstruowano proste urządzenie służące do zawijania i dociskania brzegów.

Maszynowe zestawianie okładek

Przemysłowa maszyna do produkcji okładek twardych składa się z zasobników, w których znajdują się materiały: przygotowane w odpowiednim formacie tekturki okładkowe, oklejki, a dla oprawy półpłóciennej paski płótna przeznaczone na grzbiet oraz papierowe użytki na oklejenie okładek. Kartonowa grzbietówka podawana jest ze zwoju i przycinana w trakcie produkcji. Automatyczne samonakładacze podają obłóczkę na stół nadawczy, po drodze jest ona smarowana przez cylinder nadający klej. Na niej układane są materiały usztywniające. Po zawinięciu brzegów oklejek elementy zostają do siebie dociśnięte, a następnie trafiają na stanowisko prasowania. W maszynowym zestawianiu okładek stosuje się szybkoschnący klej na gorąco. Wydajność maszyny przekracza 500 okładek/godz.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Kątnik
Bradel
Wklejane oprawy

Grafika

Przypisy

  1. Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, pod red. J. Celma-Panek, Wrocław 1986, s. 52-53, 84-89.
  2. Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1966, s.177
  3. M.W. Bałandin, Introligatorstwo przemysłowe, Warszawa 1956, s. 240-241.

Autor: E.P.