Rombowy wzór: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Rombowy wzór: uzupełn. term. ang.) |
m (→Rombowy wzór: uzupełn. term. ang.) |
||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Rombowy wzór== | ==Rombowy wzór== | ||
| − | (ang. diaper pattern, lozenge shape; fr. motif en losange) | + | (ang. diaper/diapered pattern, lozenge shape/pattern; fr. motif en losange) |
| + | |||
| + | Określenie dekoracji okładzin (rzadziej grzbietu i obcięć kart), składającej się ze zwielokrotnionej figury rombu i trójkąta, często z wkomponowanymi w nie →motywami zdobniczymi: | ||
| + | |||
| + | a) wg klasyfikacji Schmidt-Künsemülera: w introligatorstwie romańskim (l. 60. XII w.-ok. poł. XIII w.) ornamenty o różnej formie romboidalnej kratki ornamentalnej lub plecionki, zazwyczaj wypełnione kropkowaniem lub motywami geometrycznymi, tworzące pionowe i poziome pasy lub pełne ramy ornamentalne okładzin. Wyciskano je z prostokątnych tłoków, ukazujących odcinki ornamentu; | ||
| + | |||
| + | b) w introligatorstwie średniowiecznym (począwszy od opraw koptyjskich z IX w.), a przede wszystkim gotyckim XIV-pocz. XVI w.: linearny wzór przedstawiający romby i trójkąty, wypełniający zwierciadło okładziny lub jej całą powierzchnię. Wykonywany za pomocą strychulca jedno- lub więcej liniowego. Występuje w wielu wariantach, zależnych od zagęszczenia linii tworzących figury geometryczne (od dwóch dużych rombów i otaczających je sześciu trójkątów, po kompozycje złożone z kilkudziesięciu drobnych pól). Najprostsze dekoracje tego rodzaju ograniczają się do figur geometrycznych o pustych polach. Często jednak pola są ozdobione motywami floralnymi lub zoomorficznymi, wyciskanymi z tłoków w zrytmizowanych układach. Formuła w. r. była kontynuowała w okresie nowożytnym (np. niektóre à semé oprawy) i XIX w. (zwłaszcza w dziełach historyzujących). W XX-XXI w. stosuje się ją jako nawiązanie do stylów historycznych lub formalnie prosty sposób dekoracji oprawy; | ||
| + | |||
| + | c) pojawiające w literaturze określenie dekoracji wyciskanej z tłoków, opartej na zwielokrotnionym motywie rombu w zwierciadle, ramie zwierciadła bądź na grzbiecie. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | |||
| + | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
| + | [[Kratka ornamentalna]] <br> | ||
| + | [[Multiplikacja]] <br> | ||
| + | [[Raport]] <br> | ||
| + | [[À répétition dekoracja]] <br> | ||
| + | [[À semé oprawy]] <br> | ||
| + | [[Rytmizacja]] <br> | ||
| + | |||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | Plik:Wzór rombowy 4.jpg | + | Plik:Rombowy wzór, Geometryczny wzór z przecinających się wstęg na oprawie koptyjskiej, IX.Xw., Pierpont Morgan Library.jpg | Wzór rombowy (b) o formie przecinających się wstęg na oprawie koptyjskiej, IX-Xw., fot. wg: Pierpont Morgan Library, Nowy Jork |
| − | Plik:Wzór rombowy 3.jpg | + | Plik:Wzór rombowy 4.jpg | Prosta forma wzoru rombowego (b) na oprawie gotyckiej, XV w. |
| − | Plik:Rombowy wzór 1.jpg | + | Plik:Wzór rombowy 3.jpg | Prosta forma wzoru rombowego (b) na oprawie gotyckiej, XV w. |
| − | Plik:Wzór rombowy 9.jpg | + | Plik:Rombowy wzór 1.jpg | Prosta forma wzoru rombowego (b) na oprawie gotyckiej, XV w. |
| − | Plik:Wzór rombowy | + | Plik:Wzór rombowy 9.jpg | Wzór rombowy (b) wzbogacony rozetkami na liniach struktury kompozycyjnej, oprawa gotycka, XV w. |
| − | Plik:Wzór rombowy | + | Plik:Wzór rombowy 12.jpg | Prosta forma wzoru rombowego (b) na oprawie włoskiej, wzbogacona drobnymi rozetkami w centach pól, kon. XV w. |
| − | Plik:Wzór rombowy | + | Plik:Wzór rombowy 5.jpg | Wzór rombowy (b) z różnymi motywami zdobniczymi w centrach pól, Wrocław, 2 poł. XV w. |
| − | Plik:Wzór rombowy 6.jpg | + | Plik:Wzór rombowy 1.jpg | Wzór rombowy (b) z motywami pąków w centrach pól, Polska, 2-3 dekada XVI w. |
| + | Plik:Wzór rombowy 6.jpg | Wzór rombowy (b) na całej powierzchni okładziny, Niemcy, XVI w. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | ==Przypisy== | ||
| + | |||
| + | # Loubier 1926, s. 99, il. 90/ rys. 2; | ||
| + | # Burbianka 1955, il. 1-2, 6; | ||
| + | # Goldschmidt 1967, t. 2, tabl. XIII; | ||
| + | # EWOK 1971, szp. 2098; | ||
| + | # Ziesche, Becker 1977, s. 11-14; | ||
| + | # Schmidt-Künsemüller 1985, s. 248-249; | ||
| + | # Wagner 2013 II, s. 199-204; | ||
| + | |||
| + | ---- | ||
| + | Autor: '''A.W.''' | ||
Aktualna wersja na dzień 13:28, 7 sty 2022
Spis treści
Rombowy wzór
(ang. diaper/diapered pattern, lozenge shape/pattern; fr. motif en losange)
Określenie dekoracji okładzin (rzadziej grzbietu i obcięć kart), składającej się ze zwielokrotnionej figury rombu i trójkąta, często z wkomponowanymi w nie →motywami zdobniczymi:
a) wg klasyfikacji Schmidt-Künsemülera: w introligatorstwie romańskim (l. 60. XII w.-ok. poł. XIII w.) ornamenty o różnej formie romboidalnej kratki ornamentalnej lub plecionki, zazwyczaj wypełnione kropkowaniem lub motywami geometrycznymi, tworzące pionowe i poziome pasy lub pełne ramy ornamentalne okładzin. Wyciskano je z prostokątnych tłoków, ukazujących odcinki ornamentu;
b) w introligatorstwie średniowiecznym (począwszy od opraw koptyjskich z IX w.), a przede wszystkim gotyckim XIV-pocz. XVI w.: linearny wzór przedstawiający romby i trójkąty, wypełniający zwierciadło okładziny lub jej całą powierzchnię. Wykonywany za pomocą strychulca jedno- lub więcej liniowego. Występuje w wielu wariantach, zależnych od zagęszczenia linii tworzących figury geometryczne (od dwóch dużych rombów i otaczających je sześciu trójkątów, po kompozycje złożone z kilkudziesięciu drobnych pól). Najprostsze dekoracje tego rodzaju ograniczają się do figur geometrycznych o pustych polach. Często jednak pola są ozdobione motywami floralnymi lub zoomorficznymi, wyciskanymi z tłoków w zrytmizowanych układach. Formuła w. r. była kontynuowała w okresie nowożytnym (np. niektóre à semé oprawy) i XIX w. (zwłaszcza w dziełach historyzujących). W XX-XXI w. stosuje się ją jako nawiązanie do stylów historycznych lub formalnie prosty sposób dekoracji oprawy;
c) pojawiające w literaturze określenie dekoracji wyciskanej z tłoków, opartej na zwielokrotnionym motywie rombu w zwierciadle, ramie zwierciadła bądź na grzbiecie.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Kratka ornamentalna
Multiplikacja
Raport
À répétition dekoracja
À semé oprawy
Rytmizacja
Grafika
Wzór rombowy (b) o formie przecinających się wstęg na oprawie koptyjskiej, IX-Xw., fot. wg: Pierpont Morgan Library, Nowy Jork
Prosta forma wzoru rombowego (b) na oprawie gotyckiej, XV w.
Prosta forma wzoru rombowego (b) na oprawie gotyckiej, XV w.
Prosta forma wzoru rombowego (b) na oprawie gotyckiej, XV w.
Wzór rombowy (b) wzbogacony rozetkami na liniach struktury kompozycyjnej, oprawa gotycka, XV w.
Prosta forma wzoru rombowego (b) na oprawie włoskiej, wzbogacona drobnymi rozetkami w centach pól, kon. XV w.
Wzór rombowy (b) z różnymi motywami zdobniczymi w centrach pól, Wrocław, 2 poł. XV w.
Wzór rombowy (b) z motywami pąków w centrach pól, Polska, 2-3 dekada XVI w.
Wzór rombowy (b) na całej powierzchni okładziny, Niemcy, XVI w.
Przypisy
- Loubier 1926, s. 99, il. 90/ rys. 2;
- Burbianka 1955, il. 1-2, 6;
- Goldschmidt 1967, t. 2, tabl. XIII;
- EWOK 1971, szp. 2098;
- Ziesche, Becker 1977, s. 11-14;
- Schmidt-Künsemüller 1985, s. 248-249;
- Wagner 2013 II, s. 199-204;
Autor: A.W.
