Amorek: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Amorek)
(Amorek)
Linia 1: Linia 1:
 
==Amorek==
 
==Amorek==
Postać uskrzydlonego młodzieńca o androgenicznej sylwetce, zazwyczaj w długiej tunice, niekiedy z aureolą wokół głowy; ze względu na zazwyczaj miniaturowe rozmiary i sumaryczność ujęcia w dekoracji introligatorskiej motyw a-a jest często trudny do rozróżnienia od →aniołka. Na oprawach ukazywany najczęściej jako atrybut św. Mateusza, w scenach religijnych oraz jako autonomiczny motyw wśród innych elementów dekoracji. Na niektórych późnoantycznych oprawach dyptychów z rzeźbionej kości słoniowej para a-w trzyma wieniec z krzyżem (co nawiązywało do rzymskiej ikonografii cesarskiej); na wczesnośredniowiecznych oprawach złotniczych ukazywany jako dopełnienie scen religijnych. W introligatorstwie romańskim dominowały jego wizerunki jako atrybutu ewangelisty, ponadto odosobnione tłoki z aniołami dmącymi w trąby lub stojącymi w arkadzie (wyciskanej z innych tłoków). Na dziełach późnogotyckich najczęściej jako tzw. anioł tarczownik, trzymający przed sobą tarczę z herbem lub gmerkiem miasta, introligatora bądź właściciela księgi, a nawet inny motyw (np. miniaturowy motyw Baranka Bożego wkomponowywany w wycisk dużego tłoka z aniołem na oprawach Johannesa Fogela w Erfurcie). Na wyciskach plakiet (prostokątnych i owalnych – medalionowych) XVI-pocz. XVII w. ukazywany m.in. w scenach ofiary Abrahama oraz w parach – jako postaci asystujące Ukrzyżowanemu Chrystusowi bądź trzymające koronę nad Madonną Apokaliptyczną; w tego rodzaju przedstawieniach niekiedy na oprawach złotniczych XVII-XVIII w. Pojawia się też w rozbudowanych kompozycjach groteskowych na angielskich oprawach XVIII w. W XIX w. motyw a-a często ukazywano m.in. na oprawach wydawniczych książek religijnych; zob.: →archanioł.
+
(inne określenia: kupidyn, →putto, błędnie jako →aniołek), wywodzący się z mitologii antycznej motyw uskrzydlonego, pulchnego chłopca trzymającego łuk ze strzałą, bądź strzelającego z niego (Amor, Eros). Jako złocony wycisk z niewielkiego tłoka ukazywany pośrodku okładzin na oprawach włoskich 2 ćw. XVI w., w tym często dzieł autorów klasycznych sprzedawanych studentom z zagranicy. W zdobnictwie introligatorskim baroku wyparty przez wizerunki aniołka o konotacjach religijnych. Pojawił się ponownie na oprawach rokokowych i klasycystycznych: wkomponowany w bogate kompozycje koronkowe i groteskowe na okładzinach i grzbietach opraw. Odtąd stale obecny m.in. na licznych dziewiętnastowiecznych oprawach wydawniczych romansów, ponadto sztambuchów i pamiętników.
 
----
 
----
 
A. W.
 
A. W.
 
----  
 
----  
Bibl.: Laucevičius 1976, nr kat./il. 16, 268, 297 i in.; Nixon, Foot 1992, il. 98; Kozakiewicz 1996, s. 14.
+
Bibl.: Kozakiewicz 1996, s. 13, 339; Bologna 1998, s. 104.
  
 
==Grafika==
 
==Grafika==

Wersja z 17:28, 15 paź 2020

Amorek

(inne określenia: kupidyn, →putto, błędnie jako →aniołek), wywodzący się z mitologii antycznej motyw uskrzydlonego, pulchnego chłopca trzymającego łuk ze strzałą, bądź strzelającego z niego (Amor, Eros). Jako złocony wycisk z niewielkiego tłoka ukazywany pośrodku okładzin na oprawach włoskich 2 ćw. XVI w., w tym często dzieł autorów klasycznych sprzedawanych studentom z zagranicy. W zdobnictwie introligatorskim baroku wyparty przez wizerunki aniołka o konotacjach religijnych. Pojawił się ponownie na oprawach rokokowych i klasycystycznych: wkomponowany w bogate kompozycje koronkowe i groteskowe na okładzinach i grzbietach opraw. Odtąd stale obecny m.in. na licznych dziewiętnastowiecznych oprawach wydawniczych romansów, ponadto sztambuchów i pamiętników.


A. W.


Bibl.: Kozakiewicz 1996, s. 13, 339; Bologna 1998, s. 104.

Grafika