Orzeł: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "==Orzeł== Jeden z najpopularniejszych motywów w zdobnictwie opraw średniowiecznych. Na romańskich oprawach XII-XIII w. ukazywany głównie jako atrybut św. Jana Ewa...") |
(→Orzeł) |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ==Grafika== | ||
| + | <gallery> | ||
| + | Plik:Orzeł 1.jpg | ||
| + | Plik:Orzeł 5.jpg | ||
| + | Plik:Orzeł 3.jpg | ||
| + | Plik:Orzeł 6.jpg | ||
| + | Plik:Orzeł 2.jpg | ||
| + | Plik:Orzeł 4.jpg | ||
| + | Plik:Orzeł 8.jpg | ||
| + | Plik:Orzeł 9.jpg | ||
| + | Plik:Orzeł 10.jpg | ||
Wersja z 19:27, 14 lis 2019
Orzeł
Jeden z najpopularniejszych motywów w zdobnictwie opraw średniowiecznych. Na romańskich oprawach XII-XIII w. ukazywany głównie jako atrybut św. Jana Ewangelisty (z aureolą wokół głowy), jedno lub dwugłowy motyw zoomorficzny o różnorakiej symbolice (przeważnie ujęty z boku, z rozłożonymi skrzydłami) oraz motyw heraldyczny (ujęty frontalnie z symetrycznie rozpostartymi skrzydłami), na niewielkich, okrągłych i kwadratowych, tłokach. Szeroko rozpowszechniony na oprawach gotyckich XV-pocz. XVI w. jako samodzielny motyw na tłokach o najczęściej romboidalnym i okrągłym kształcie. Zazwyczaj podlegał stylizacji heraldycznej: ukazywany frontalne z głową w profilu, z otwartym dziobem i regularnie ukształtowanymi skrzydłami o długich lotkach ułożonych pionowo lub/i ukośnie; w kręgu niemieckim często jako tzw. Doppeladler (orzeł z podwójną głową) nierzadko pod koroną zamkniętą. Jako godło państwowe częsty na oprawach krakowskich 4 ćw. XV – pocz. XVI w. (np. Monogramisty IL vel Jana z Litwy), na których wyciskany z tłoków na ślepo lub złotem w narożach okładzin lub w zwierciadle. W introligatorstwie renesansowym jego popularność gwałtownie zmalała, odtąd też prezentowany najczęściej jako godło herbowe, np. w superekslibrisach królów Polski z XVI-XVIII w. i herbach państwowych na oprawach ksiąg urzędowych. W historyzującej konwencji przedstawieniowej ukazywany w herbach Królestwa Polskiego lub Rzeczypospolitej Obojga Narodów na wielu oprawach i okładkach wydawniczych książek polskich czasów zaborów (np. oprawy wydawnicze albumu Królowie Polscy Lessera z 1860 r. wykonane w warszawskim warsztacie Adolfa Kantora) oraz oprawach artystycznych (np. z paryskiej pracowni Wincentego Kisiela). Liczne nowatorskie projekty tłoków z herbowym O. Polskim, podlegającym stylistyce art deco lub oficjalnemu wzorcowi godła państwowego, powstały w okresie międzywojennym. Najczęściej w funkcji godła państwowego pojawia się we współczesnej w galanterii introligatorskiej.
Autor: A.W.
