Sztancowanie: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 08:59, 4 wrz 2019

Sztancowanie

(wykrawanie, wycinanie)

Rodzaj krojenia wykonywany przy użyciu sztancy (wykrojnika).

Wykrojnik to forma o żądanym kształcie uformowana z blachy zaostrzonej po jednej stronie. Sztancowanie przepbiega poprzez przyłożenie wykrojnika do materiału i poddanie silnemu naciskowi, który może być realizowany ręcznie (uderzenie mlotka) lub maszynowo. W introligatorstwie sztancowanie zwykle ma charakter seryjny, wykrawana jest jednocześnie większa liczba użytków (stos), a proces wykrawania wykonywany jest przy użyciu prasy np. prasy do złocenia, maszyny drukarskiej dociskowej (sztanctygiel) lub maszyny drukarskiej płaskiej.

Wykrawanie stosowane jest do wykonywania papierowych produktów o skomplikowanych kształtach, np. etykiety. W drodze sztancowania produkowane są kartonowe i tekturowe opakowania, przez sztancowanie uzyskiwano skorowidze (registry) oraz otwory (dziurki) np. dla oprawy spiralnej lub grzebieniowej.

Sztancowanie miało także zastosowanie w pracach artystycznych. Znane są np. książki o nietypowych kształtach, wówczas w drodze wykrawania uzyskano ich formę. Sztancowanie miało też zastosowanie w dekoracji okładek. Uzyskiwano w ten sposób otwory w wierzchniej części obłóczki, przez które widoczne były elementy umieszczone pod spodem (współcześnie do tego celu stosuje się wycinanie laserowe). Sztancowane elementy stosowano także jako aplikacje.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Wykrojnik

Grafika

• 

  Książka o wysztancowanym kształcie. Wł. Muzeum Drukarstwa Warszawskiego

• 

  Sztancowana aplikacja na oprawie Ludwika Wierzbickiego z 1874. Wł. Pracownia-Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego w Poznaniu.

• 

  Nalepka introligatorska o fantazyjnym kształcie uzyskanym w drodze sztancowania

Przypisy

1. Wykrawanie, w: Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, pod red. J. Celma-Panek, Wrocław 1986, s. 175.

Autor: E.P.