Scezura: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 22:19, 5 wrz 2017

Scezura (scyzura, skrzydełko wyklejki) – element stosowany w tzw. oprawach rzemieślniczych. Dodatkowy pasek pergaminu, papieru, płótna, dołożony pod arkusz wyklejkowy, zagięty (sfalcowany) i założony za pierwszą i ostatnią składkę lub karty przybyszowe. Niekiedy owo zagięcie (falc) dokleja się do pierwszej i ostatniej właściwej karty bloku książki. Scezura spełnia funkcję wzmacniającą zawieszenie bloku w oprawie i usztywnia przegub wewnętrzny chroniąc go przed przedarciem. Można przyjąć, że scezura jest modyfikacją najprostszej wyklejki, tj. złożonego na pół arkusza, gdzie jedna połowa stanowi właściwą wyklejkę, a druga – kartę przybyszową. W takiej formie pojawia się już w XVI-wiecznych książkach. Scezury najprawdopodobniej wykształciły się niezależnie od siebie w różnych warsztatach introligatorskich. Ten drobny wynalazek spowodował znaczną poprawę stanu zachowania wyklejek i kart przybyszowych. Przy otwieraniu nie powstawały w arkuszu tak duże naprężenia, przejmowała je scezura, a ponadto chroniła ona dodatkowo grzbiet arkusza. Konstrukcja tych wyklejek jest zdecydowanie lepsza od tych nie posiadających scezury. Na scezury stosowano często ówczesną makulaturę (zob. makulatura w oprawach książek), dlatego też często na tych skrawkach pergaminu, czy papieru znajdują się prawdziwe skarby kultury. Z biegiem czasu, papierową scezurę zastąpiono płócienną, co dodatkowo poprawiło stan zachowania wyklejek, a także wytrzymałość zawieszenia. Niestety upowszechniły się one dopiero w XIX w.