Sztancowanie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Sztancowanie)
(Sztancowanie)
 
(Nie pokazano 16 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
 
==Sztancowanie==
 
==Sztancowanie==
(wykrawanie, wycinanie)
+
(wykrawanie, wycinanie) (niem. stanzen, ausstanzen)
  
Rodzaj krojenia wykonywany przy użyciu sztancy (wykrojnika).  
+
W introligatorstwie – sposób krojenia wykonywany przy użyciu wykrojnika (sztancy), tj. formy o żądanym kształcie uformowanej z blachy zaostrzonej po jednej stronie. Sztancowanie przebiega poprzez przyłożenie wykrojnika do materiału i poddanie silnemu naciskowi; proces może być dokonywany ręcznie (uderzenie młotka) lub maszynowo. Sztancowanie ma zwykle charakter seryjny, wykrawana jest jednocześnie większa liczba użytków (stos), a proces wykrawania wykonywany jest przy użyciu maszyn np. prasy do złocenia, maszyny drukarskiej dociskowej (sztanctygiel) lub maszyny drukarskiej płaskiej. Metodą sztancowania wykonywane są produkty o skomplikowanych kształtach, np. papierowe etykiety, kartonowe i tekturowe opakowania, ozdobne papiery o ażurowych wzorach, wykorzystywane w cukiernictwie, obrazki dewocyjne. W drodze sztancowania uzyskuje się skorowidze (registry) oraz otwory (dziurki) dla oprawy spiralnej lub grzebieniowej. Sztancowanie miało także zastosowanie w pracach artystycznych (sztancowana dekoracja).
 
+
Wykrojnik to forma o żądanym kształcie uformowana z blachy zaostrzonej po jednej stronie. Sztancowanie przepbiega poprzez przyłożenie wykrojnika do materiału i poddanie silnemu naciskowi, który może być realizowany ręcznie (uderzenie mlotka) lub maszynowo. W introligatorstwie sztancowanie zwykle ma charakter seryjny, wykrawana jest jednocześnie większa liczba użytków (stos), a proces wykrawania wykonywany jest przy użyciu prasy np. prasy do złocenia, maszyny drukarskiej dociskowej (sztanctygiel) lub maszyny drukarskiej płaskiej.
+
 
+
Wykrawanie stosowane jest do wykonywania papierowych produktów o skomplikowanych kształtach, np. etykiety. W drodze sztancowania produkowane są kartonowe i tekturowe opakowania, przez sztancowanie uzyskiwano skorowidze (registry) oraz otwory (dziurki) np. dla oprawy spiralnej lub grzebieniowej.  
+
 
+
Sztancowanie miało także zastosowanie w pracach artystycznych. Znane są np. książki o nietypowych kształtach, wówczas w drodze wykrawania uzyskano ich formę. Sztancowanie miało też zastosowanie w dekoracji okładek. Uzyskiwano w ten sposób otwory w wierzchniej części obłóczki, przez które widoczne były elementy umieszczone pod spodem (współcześnie do tego celu stosuje się wycinanie laserowe). Sztancowane elementy stosowano także jako aplikacje.
+
  
 
==Zobacz też==
 
==Zobacz też==
  
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
 
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
[[Noże introligatorskie|Wykrojnik]] <br>
+
[[Noże introligatorskie|Sztanca]] <br>
 +
[[Sztancowana dekoracja]] <br>
 +
[[Skorowidz]] <br>
 +
[[Użytek]] <br>
  
 
==Grafika==
 
==Grafika==
  
 
<gallery>
 
<gallery>
File:Rydel.JPG|Książka o wysztancowanym kształcie. Wł. Muzeum Drukarstwa Warszawskiego
+
File:Drawdzik Mościcki.jpg|Nalepki introligatorskie o fantazyjnym kształcie uzyskanym w drodze sztancowania
File:Archiwum BUW 030.jpg|Sztancowana aplikacja na oprawie Ludwika Wierzbickiego z 1874. Wł. Pracownia-Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego w Poznaniu.
+
 
+
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
  
# Przypis 1
+
# Wykrawanie, w: Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, pod red. J. Celma-Panek, Wrocław 1986, s. 175.
  
 
----
 
----
 
Autor: '''E.P.'''
 
Autor: '''E.P.'''

Aktualna wersja na dzień 09:20, 9 maj 2022

Sztancowanie

(wykrawanie, wycinanie) (niem. stanzen, ausstanzen)

W introligatorstwie – sposób krojenia wykonywany przy użyciu wykrojnika (sztancy), tj. formy o żądanym kształcie uformowanej z blachy zaostrzonej po jednej stronie. Sztancowanie przebiega poprzez przyłożenie wykrojnika do materiału i poddanie silnemu naciskowi; proces może być dokonywany ręcznie (uderzenie młotka) lub maszynowo. Sztancowanie ma zwykle charakter seryjny, wykrawana jest jednocześnie większa liczba użytków (stos), a proces wykrawania wykonywany jest przy użyciu maszyn np. prasy do złocenia, maszyny drukarskiej dociskowej (sztanctygiel) lub maszyny drukarskiej płaskiej. Metodą sztancowania wykonywane są produkty o skomplikowanych kształtach, np. papierowe etykiety, kartonowe i tekturowe opakowania, ozdobne papiery o ażurowych wzorach, wykorzystywane w cukiernictwie, obrazki dewocyjne. W drodze sztancowania uzyskuje się skorowidze (registry) oraz otwory (dziurki) dla oprawy spiralnej lub grzebieniowej. Sztancowanie miało także zastosowanie w pracach artystycznych (sztancowana dekoracja).

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Sztanca
Sztancowana dekoracja
Skorowidz
Użytek

Grafika

Przypisy

  1. Wykrawanie, w: Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, pod red. J. Celma-Panek, Wrocław 1986, s. 175.

Autor: E.P.