Papiery z Herrnhut: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 2: | Linia 2: | ||
(ang. Herrnhut paper, niem. Herrnhuter Kleisterpapier, Herrenhüter Papier) | (ang. Herrnhut paper, niem. Herrnhuter Kleisterpapier, Herrenhüter Papier) | ||
| − | Papiery klajstrowe narzędziowe | + | Papiery klajstrowe narzędziowe o charakterystycznym sposobie dekoracji, wypracowanym w wytwórni papierów w Herrnhut. |
| + | |||
| + | Na papier nakłada się warstwę "czystego" a następnie zabarwionego klajstru. Następnie wybranym narzędziem (grzebień, wałek, matryca, gąbeczka) przeciąga się po powierzchni, aby uzyskać zaplanowany wzór. W ten sposób kolorowa warstwa klajstru zostaje zdjęta i ukazuje się biały wzór: wijący się, ząbkowany lub w kratkę. W przestrzeniach między liniami można odbić drewniane stemple, które wycisną kolorowy klajster lub odbić je klajstrem w innym kolorze. | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | W 1765 roku grupa sióstr należąca do wspólnoty religijnej Braci Morawskich w Herrnhut (Saksonia) utworzyła manufakturę wytwarzającą papiery dekoracyjne w technice klajstrowej. Przypuszcza się, że inicjatorem założenia manufaktury był introligator David Hans, który dołączył do wspólnoty w 1731 roku. Siostry stworzyły | + | W 1765 roku grupa sióstr należąca do wspólnoty religijnej Braci Morawskich w Herrnhut (Saksonia) utworzyła manufakturę wytwarzającą papiery dekoracyjne w technice klajstrowej. Przypuszcza się, że inicjatorem założenia manufaktury był introligator David Hans, który dołączył do wspólnoty w 1731 roku. Siostry stworzyły charakterystyczny indywidualny styl wzorniczy uzyskany przy pomocy specjalnych grzebieni (il. 1). Charakterystyczna była także ich kolorystyka, kompozycje barwne na bazie błękitu pruskiego, jasnego i ciemnego karminu oraz oliwkowej zieleni. |
| − | + | ||
| − | + | Początkowo papiery z Herrnhut zyskały dużą popularność we wschodnich i centralnych Niemczech, z czasem rozprzestrzeniły się na terenie całej Europy. Od 1766 r. manufaktura, za sprawą brata Andreasa Schloezera, została przeniesiona do Fulneck w Wielkiej Brytanii. W statucie manufaktury w Fulneck istniał zapis zobowiązujący do zachowania tajemnicy wytwarzania tych papierów. Przez pierwsze trzy lata papiery z Fulneck (il. 2) mogły być sprzedawane jedynie w sklepie należącym do zgromadzenia, potem były eksportowane do wielu innych miejsc na terenie Wielkiej Brytanii. Około 1780 produkcja papierów w Fulneck znacznie zmalała, a w 1799 roku całkowicie zaniechano tam ich wytwarzania. Natomiast wraz z emigrującymi do USA Braćmi Morawskimi powstały manufaktury przy wspólnotach w Pensylwanii i Karolinie Północnej. | |
| − | + | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| − | + | [[Indeks alfabetyczny]] <br> | |
[[Papiery klajstrowe]] <br> | [[Papiery klajstrowe]] <br> | ||
| − | + | [[Papier klajstrowy narzędziowy]] <br> | |
==Grafika== | ==Grafika== | ||
Aktualna wersja na dzień 15:40, 18 mar 2022
Spis treści
Papiery z Herrnhut
(ang. Herrnhut paper, niem. Herrnhuter Kleisterpapier, Herrenhüter Papier)
Papiery klajstrowe narzędziowe o charakterystycznym sposobie dekoracji, wypracowanym w wytwórni papierów w Herrnhut.
Na papier nakłada się warstwę "czystego" a następnie zabarwionego klajstru. Następnie wybranym narzędziem (grzebień, wałek, matryca, gąbeczka) przeciąga się po powierzchni, aby uzyskać zaplanowany wzór. W ten sposób kolorowa warstwa klajstru zostaje zdjęta i ukazuje się biały wzór: wijący się, ząbkowany lub w kratkę. W przestrzeniach między liniami można odbić drewniane stemple, które wycisną kolorowy klajster lub odbić je klajstrem w innym kolorze.
Historia
W 1765 roku grupa sióstr należąca do wspólnoty religijnej Braci Morawskich w Herrnhut (Saksonia) utworzyła manufakturę wytwarzającą papiery dekoracyjne w technice klajstrowej. Przypuszcza się, że inicjatorem założenia manufaktury był introligator David Hans, który dołączył do wspólnoty w 1731 roku. Siostry stworzyły charakterystyczny indywidualny styl wzorniczy uzyskany przy pomocy specjalnych grzebieni (il. 1). Charakterystyczna była także ich kolorystyka, kompozycje barwne na bazie błękitu pruskiego, jasnego i ciemnego karminu oraz oliwkowej zieleni.
Początkowo papiery z Herrnhut zyskały dużą popularność we wschodnich i centralnych Niemczech, z czasem rozprzestrzeniły się na terenie całej Europy. Od 1766 r. manufaktura, za sprawą brata Andreasa Schloezera, została przeniesiona do Fulneck w Wielkiej Brytanii. W statucie manufaktury w Fulneck istniał zapis zobowiązujący do zachowania tajemnicy wytwarzania tych papierów. Przez pierwsze trzy lata papiery z Fulneck (il. 2) mogły być sprzedawane jedynie w sklepie należącym do zgromadzenia, potem były eksportowane do wielu innych miejsc na terenie Wielkiej Brytanii. Około 1780 produkcja papierów w Fulneck znacznie zmalała, a w 1799 roku całkowicie zaniechano tam ich wytwarzania. Natomiast wraz z emigrującymi do USA Braćmi Morawskimi powstały manufaktury przy wspólnotach w Pensylwanii i Karolinie Północnej.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Papiery klajstrowe
Papier klajstrowy narzędziowy
Grafika
il. 1. Obleczenie książki z papieru z Herrnhut.
il. 2. Papier klajstrowy z Fulneck (1766?)
Przypisy
- Cloonan M. V. Early bindings in Paper a Brief History of Hand-Made Paper-Covered Books with Multilingual Glossary, 1990, s. 67.
- Schmoller T., To Brighten Things Up: the Schmoller Collection of Decorated Papers, Manchester, 2008, s.6-9, 16-20.
- Siemieniako E., Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Dekoracyjne papiery ręcznie wykonywane stosowane w oprawach książek od XV do XVIII w. Katalog zbiorów papierów dekoracyjnych w oprawach książek Biblioteki Kórnickiej PAN, wydruk komputerowy,(promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018, s. 70-73.
- Sutter S., Wrapped in Color: A Survey of Paste Paper Bookbindings, Chicago, 1994, s. 6-7.
- Wolfe R. J., Marbled Papers: Its History, Techniques and Patterns, Filadelfia, 1990, s. 25.
Autor: M.P.B.
