Falc: Różnice pomiędzy wersjami
Z Leksykon oprawoznawczy
(→Definicja 1) |
|||
| (Nie pokazano 32 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | = | + | ==Falc== |
| − | zagiętka, złam, zagięcie, piętka | + | (zagiętka, złam, zagięcie, piętka) (ang. bolt, joint, hinge; niem. Falz, Ansatzfalz, Vorsatzfalz, Tieferfalz, Ausgleichfalz, Ausserer Falz, Gelenk, Gelenkfalz, Rückenfalz ; fr. charniere, pli, onglet, fond; wł. cerniera, cerniera sul dorso, cerniera sui contropiatti) |
| − | + | Termin pochodzenia niemieckiego stosowany w różnych znaczeniach: | |
| − | ang. | + | * Wszystkie zagięcia celowo wykonane przez introligatora (niem. Falz). |
| + | * Miejsce, w którym nastąpiło zamierzone złożenie (złamanie) arkusza papieru celem uzyskania wymaganego formatu. W wyniku składania arkuszy (falcowanie, łamanie) powstają odpowiednio: falc grzbietowy, górny, dolny i przedni, które po obcięciu bloku lub rozcięciu stają się odpowiednio: grzbietem bloku książki, krawędzią górną, dolną i przednią bloku książki (il. 1) (ang. bolt). | ||
| + | * Falc wyrównujący - pasek wstawiony w grzbiet mający na celu wyrównanie grubości grzbietu (np. w albumach, atlasach ze składanymi mapami itp.) (ang. filling-in guard, niem. Ausgleichfalz). | ||
| + | * Pasek wzmacniający grzbiet składki lub wyklejki (ang. guard). Zapobiega on pęknięciom powstającym w wewnętrznym przegubie książki, w wyniku powstawania silnych naprężeń, przy otwieraniu książki, pomiędzy oprawą a jej blokiem. W XIX i XX w. to strategiczne w scezurze miejsce podklejano tkaniną lub też było wykonane wyłącznie z tkaniny, wówczas w przegubie wewnętrznym, tkanina ta była widoczna, ten rodzaj wyklejki nosi nazwę wyklejki z widocznym falcem (il. 2). Poprzez odpowiednie zagięcie scezury (zob. scezura) powstaje falc, w który wkłada się karty przybyszowe, bądź karty właściwe kodeksu w zależności od konstrukcji wyklejki (il. 3). Czasem wykonuje się w scezurze podwójne złożenie, powstaje wówczas forma mini leporello. Taka scezura nosi nazwę scezury z podwójnym falcem. Wówczas w tak wykonane falce wkłada się kartę przybyszową wyklejkowo-ochronną i kolejną składkę. Falc najczęściej przykleja się do karty właściwej z nim sąsiadującej. | ||
| − | = | + | ==Zobacz też== |
| − | + | ||
| − | + | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | |
| − | + | [[Big]] <br> | |
| − | == | + | [[Scezura]] <br> |
| − | + | [[Skórzany falc]] <br> | |
| − | == | + | [[Rynna]] <br> |
| − | + | ||
| + | ==Grafika== | ||
| + | <gallery> | ||
| + | File:Falcowanie.jpg|il. 1. Sposoby falcowania arkuszy. | ||
| + | File:Widoczny falc s.101 zjaw.jpg|il. 2. Wyklejka z widocznym falcem. (rys. Zjawiński Z., 1965, s. 101) | ||
| + | File:Scezura z napisami Easy-Resize.jpg.jpg|il. 3. Falc założony za karty przybyszowe (rys. K. Komsta-Sławińska) | ||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | ==Przypisy== | ||
| + | # Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002, s. 78. | ||
| + | # Zjawiński Z., Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 101. | ||
| + | |||
| + | ---- | ||
| + | Autor: '''M.P.B., E.P.''' | ||
Aktualna wersja na dzień 14:51, 16 lut 2022
Spis treści
Falc
(zagiętka, złam, zagięcie, piętka) (ang. bolt, joint, hinge; niem. Falz, Ansatzfalz, Vorsatzfalz, Tieferfalz, Ausgleichfalz, Ausserer Falz, Gelenk, Gelenkfalz, Rückenfalz ; fr. charniere, pli, onglet, fond; wł. cerniera, cerniera sul dorso, cerniera sui contropiatti)
Termin pochodzenia niemieckiego stosowany w różnych znaczeniach:
- Wszystkie zagięcia celowo wykonane przez introligatora (niem. Falz).
- Miejsce, w którym nastąpiło zamierzone złożenie (złamanie) arkusza papieru celem uzyskania wymaganego formatu. W wyniku składania arkuszy (falcowanie, łamanie) powstają odpowiednio: falc grzbietowy, górny, dolny i przedni, które po obcięciu bloku lub rozcięciu stają się odpowiednio: grzbietem bloku książki, krawędzią górną, dolną i przednią bloku książki (il. 1) (ang. bolt).
- Falc wyrównujący - pasek wstawiony w grzbiet mający na celu wyrównanie grubości grzbietu (np. w albumach, atlasach ze składanymi mapami itp.) (ang. filling-in guard, niem. Ausgleichfalz).
- Pasek wzmacniający grzbiet składki lub wyklejki (ang. guard). Zapobiega on pęknięciom powstającym w wewnętrznym przegubie książki, w wyniku powstawania silnych naprężeń, przy otwieraniu książki, pomiędzy oprawą a jej blokiem. W XIX i XX w. to strategiczne w scezurze miejsce podklejano tkaniną lub też było wykonane wyłącznie z tkaniny, wówczas w przegubie wewnętrznym, tkanina ta była widoczna, ten rodzaj wyklejki nosi nazwę wyklejki z widocznym falcem (il. 2). Poprzez odpowiednie zagięcie scezury (zob. scezura) powstaje falc, w który wkłada się karty przybyszowe, bądź karty właściwe kodeksu w zależności od konstrukcji wyklejki (il. 3). Czasem wykonuje się w scezurze podwójne złożenie, powstaje wówczas forma mini leporello. Taka scezura nosi nazwę scezury z podwójnym falcem. Wówczas w tak wykonane falce wkłada się kartę przybyszową wyklejkowo-ochronną i kolejną składkę. Falc najczęściej przykleja się do karty właściwej z nim sąsiadującej.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Big
Scezura
Skórzany falc
Rynna
Grafika
il. 1. Sposoby falcowania arkuszy.
il. 2. Wyklejka z widocznym falcem. (rys. Zjawiński Z., 1965, s. 101)
il. 3. Falc założony za karty przybyszowe (rys. K. Komsta-Sławińska)
Przypisy
- Macchi F., Macchi L., Dizionario illustrato della legatura, Milano, 2002, s. 78.
- Zjawiński Z., Introligatorstwo, Warszawa 1965, s. 101.
Autor: M.P.B., E.P.
