Rozeta wirująca: Różnice pomiędzy wersjami
(→Grafika) |
(→Rozeta wirująca) |
||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | ==Rozeta wirująca== | |
| − | (ang. 'rotating' rose/rosette) | + | (ang. 'rotating' rose/rosette; niem. Fächerrosette) |
Odmiana motywu rozety, odznaczająca się zagiętymi we wspólnym kierunku płatkami (rzadko innymi elementami, np. liśćmi, żołędziami na szypułkach), skupionymi wokół centralnego punktu i najczęściej otoczonymi pierścieniem. Ułożenie płatków tworzy wrażenie wirowania całej rozety, zwłaszcza w przypadku jej wariantów z licznymi, wąskimi i długimi płatkami ze zgrubieniami na końcach. W tegumentologii niemieckiej traktowana jako specyficzny motyw naśladujący ludowe „ogniste koło” (Feuerrad), czyli pokaźną obręcz, lub koło wypełnione słomą, którą podpala się i stacza z góry m.in. podczas Bożego Narodzenia, Wielkiej Nocy i innych świąt w niektórych regionach Europy (niegdyś także na Dolnym Śląsku). Motyw ten był popularny w gotyckim introligatorstwie kręgu niemieckiego, w tym w Królewcu (Mistrz Marii). Między kon. XV w. a pocz. 2 dekady XVI w. (w rzadkich przypadkach aż po 2 ćw. XVI w.) tłoki z różnymi wersjami r. w. były często stosowane w Krakowie, m.in. przez Jan z Litwy i anonima pracującego dla Mikołaja Czepiela. Tłokiem z charakterystyczną formą r. w. wśród renesansowych ornamentów posługiwał się między 1518 a poł. lat 30. XVI w. Stanisław z Białej. Specyficzną formę mają r. w. ze zwielokrotnionych wycisków różnych tłoków, ukazywane w zwierciadle okładziny i na grzbiecie) m.in. przez Walentego z Pilzna i Introligatora Młota i Krzyża (Kraków, schyłek XV w.). Do ponownego spopularyzowania r. w. doszło w 2 poł. XVIII w. na koronkowych oraz klasycystycznych oprawach. Bujne i zazwyczaj strzępiaste motywy r. w. ukazywano na nich w narożach ramy zwierciadła oraz w kompartymentach grzbietu. Specyficzną formę, pokrewną floralnej r. w., mają motywy okrągłych „wirników” z zakrzywionymi „łopatkami”, spopularyzowane na oprawach Antoine-Michel Padeloupa z lat 20. XVIII w. Jako nawiązania do form historycznych r. w. pojawiały się na wydawniczych oprawach XIX w. | Odmiana motywu rozety, odznaczająca się zagiętymi we wspólnym kierunku płatkami (rzadko innymi elementami, np. liśćmi, żołędziami na szypułkach), skupionymi wokół centralnego punktu i najczęściej otoczonymi pierścieniem. Ułożenie płatków tworzy wrażenie wirowania całej rozety, zwłaszcza w przypadku jej wariantów z licznymi, wąskimi i długimi płatkami ze zgrubieniami na końcach. W tegumentologii niemieckiej traktowana jako specyficzny motyw naśladujący ludowe „ogniste koło” (Feuerrad), czyli pokaźną obręcz, lub koło wypełnione słomą, którą podpala się i stacza z góry m.in. podczas Bożego Narodzenia, Wielkiej Nocy i innych świąt w niektórych regionach Europy (niegdyś także na Dolnym Śląsku). Motyw ten był popularny w gotyckim introligatorstwie kręgu niemieckiego, w tym w Królewcu (Mistrz Marii). Między kon. XV w. a pocz. 2 dekady XVI w. (w rzadkich przypadkach aż po 2 ćw. XVI w.) tłoki z różnymi wersjami r. w. były często stosowane w Krakowie, m.in. przez Jan z Litwy i anonima pracującego dla Mikołaja Czepiela. Tłokiem z charakterystyczną formą r. w. wśród renesansowych ornamentów posługiwał się między 1518 a poł. lat 30. XVI w. Stanisław z Białej. Specyficzną formę mają r. w. ze zwielokrotnionych wycisków różnych tłoków, ukazywane w zwierciadle okładziny i na grzbiecie) m.in. przez Walentego z Pilzna i Introligatora Młota i Krzyża (Kraków, schyłek XV w.). Do ponownego spopularyzowania r. w. doszło w 2 poł. XVIII w. na koronkowych oraz klasycystycznych oprawach. Bujne i zazwyczaj strzępiaste motywy r. w. ukazywano na nich w narożach ramy zwierciadła oraz w kompartymentach grzbietu. Specyficzną formę, pokrewną floralnej r. w., mają motywy okrągłych „wirników” z zakrzywionymi „łopatkami”, spopularyzowane na oprawach Antoine-Michel Padeloupa z lat 20. XVIII w. Jako nawiązania do form historycznych r. w. pojawiały się na wydawniczych oprawach XIX w. | ||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
Plik:Feuerrad 7.jpg | Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w. | Plik:Feuerrad 7.jpg | Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w. | ||
Plik:Feuerrad 2.jpg | Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w. | Plik:Feuerrad 2.jpg | Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w. | ||
| + | Plik:Rozeta wirująca, kon. XV w..jpg | Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w. | ||
| + | Plik:Rozeta wirująca, kon. XV w. 2.jpg | Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w. | ||
Plik:Feuerrad 3.jpg | Ornament z rozet wirujących na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w. | Plik:Feuerrad 3.jpg | Ornament z rozet wirujących na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w. | ||
| − | |||
Plik:Rozeta 27.jpg | Motywy rozet wirujących, utworzonych ze zwielokrotnionych wycisków tłoków, jako dekoracja grzbietu oprawy gotyckiej, 4 ćw. XV w. | Plik:Rozeta 27.jpg | Motywy rozet wirujących, utworzonych ze zwielokrotnionych wycisków tłoków, jako dekoracja grzbietu oprawy gotyckiej, 4 ćw. XV w. | ||
Plik:Rozeta wirująca, specyficzna forma z żołędziami, Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, tabl nie num..jpg | Specyficzna forma rozety wirującej, złożonej z żołędzi na szypułkach,repr. wg: Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, tabl nie num | Plik:Rozeta wirująca, specyficzna forma z żołędziami, Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, tabl nie num..jpg | Specyficzna forma rozety wirującej, złożonej z żołędzi na szypułkach,repr. wg: Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, tabl nie num | ||
Plik:Rozeta 16.jpg | Charakterystyczna forma rozety wirującej, Kraków, lata 20-30 XVI w. | Plik:Rozeta 16.jpg | Charakterystyczna forma rozety wirującej, Kraków, lata 20-30 XVI w. | ||
Plik:Rozeta 28.jpg | Charakterystyczne dla XVIII w. formy rozet wirujących w dekoracji kompartymentów grzbietu | Plik:Rozeta 28.jpg | Charakterystyczne dla XVIII w. formy rozet wirujących w dekoracji kompartymentów grzbietu | ||
| − | Plik:Rozeta wirująca, specyf. forma na opr. franc. z XVIII w. Devaux 1977, il. na s. 185.jpg | Specyficzna ("wirnikowa")forma rozety wirującej na oprawie francuskiej z XVIII w., repr. wg: Devaux 1977, il. na s. 185 | + | Plik:Rozeta wirująca, specyf. forma na opr. franc. z XVIII w. Devaux 1977, il. na s. 185.jpg | Specyficzna ("wirnikowa") forma rozety wirującej na oprawie francuskiej z XVIII w., repr. wg: Devaux 1977, il. na s. 185 |
Plik:Rozeta wirująca, specyf. forma na mozaikowej opr. franc. A.-M. Padeloup, 1733.jpg | Specyficzna ("wirnikowa") forma rozety wirującej na mozaikowej oprawie A.-M. Padeloupa, 1733, repr. wg: Michon 1956, tabl. XIII | Plik:Rozeta wirująca, specyf. forma na mozaikowej opr. franc. A.-M. Padeloup, 1733.jpg | Specyficzna ("wirnikowa") forma rozety wirującej na mozaikowej oprawie A.-M. Padeloupa, 1733, repr. wg: Michon 1956, tabl. XIII | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Aktualna wersja na dzień 12:36, 11 lut 2022
Spis treści
Rozeta wirująca
(ang. 'rotating' rose/rosette; niem. Fächerrosette)
Odmiana motywu rozety, odznaczająca się zagiętymi we wspólnym kierunku płatkami (rzadko innymi elementami, np. liśćmi, żołędziami na szypułkach), skupionymi wokół centralnego punktu i najczęściej otoczonymi pierścieniem. Ułożenie płatków tworzy wrażenie wirowania całej rozety, zwłaszcza w przypadku jej wariantów z licznymi, wąskimi i długimi płatkami ze zgrubieniami na końcach. W tegumentologii niemieckiej traktowana jako specyficzny motyw naśladujący ludowe „ogniste koło” (Feuerrad), czyli pokaźną obręcz, lub koło wypełnione słomą, którą podpala się i stacza z góry m.in. podczas Bożego Narodzenia, Wielkiej Nocy i innych świąt w niektórych regionach Europy (niegdyś także na Dolnym Śląsku). Motyw ten był popularny w gotyckim introligatorstwie kręgu niemieckiego, w tym w Królewcu (Mistrz Marii). Między kon. XV w. a pocz. 2 dekady XVI w. (w rzadkich przypadkach aż po 2 ćw. XVI w.) tłoki z różnymi wersjami r. w. były często stosowane w Krakowie, m.in. przez Jan z Litwy i anonima pracującego dla Mikołaja Czepiela. Tłokiem z charakterystyczną formą r. w. wśród renesansowych ornamentów posługiwał się między 1518 a poł. lat 30. XVI w. Stanisław z Białej. Specyficzną formę mają r. w. ze zwielokrotnionych wycisków różnych tłoków, ukazywane w zwierciadle okładziny i na grzbiecie) m.in. przez Walentego z Pilzna i Introligatora Młota i Krzyża (Kraków, schyłek XV w.). Do ponownego spopularyzowania r. w. doszło w 2 poł. XVIII w. na koronkowych oraz klasycystycznych oprawach. Bujne i zazwyczaj strzępiaste motywy r. w. ukazywano na nich w narożach ramy zwierciadła oraz w kompartymentach grzbietu. Specyficzną formę, pokrewną floralnej r. w., mają motywy okrągłych „wirników” z zakrzywionymi „łopatkami”, spopularyzowane na oprawach Antoine-Michel Padeloupa z lat 20. XVIII w. Jako nawiązania do form historycznych r. w. pojawiały się na wydawniczych oprawach XIX w.
Zobacz też
Grafika
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Rozeta wirująca na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Ornament z rozet wirujących na oprawie gotyckiej, kon. XV - pocz. XVI w.
Motywy rozet wirujących, utworzonych ze zwielokrotnionych wycisków tłoków, jako dekoracja grzbietu oprawy gotyckiej, 4 ćw. XV w.
Specyficzna forma rozety wirującej, złożonej z żołędzi na szypułkach,repr. wg: Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, tabl nie num
Charakterystyczna forma rozety wirującej, Kraków, lata 20-30 XVI w.
Charakterystyczne dla XVIII w. formy rozet wirujących w dekoracji kompartymentów grzbietu
Specyficzna ("wirnikowa") forma rozety wirującej na oprawie francuskiej z XVIII w., repr. wg: Devaux 1977, il. na s. 185
Specyficzna ("wirnikowa") forma rozety wirującej na mozaikowej oprawie A.-M. Padeloupa, 1733, repr. wg: Michon 1956, tabl. XIII
Przypisy
- Krynicka 1967, tabl. I-VI, IX;
- Devaux 1977, il. na s. 177, 185;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 87/20-23, 111-112;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 43-44;
- Sidorowicz-Mulak 2017, s. 53;
- Scholz 2020, il. 8.
Autor: A.W.
