Parlante oprawy: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 00:47, 7 lut 2022

Parlante oprawy

(także: mówiące/symboliczne/emblematyczne oprawy, z fr. parlant – mówiąca)

(ang. pictorial/emblematic bookbindings, niem. Redender Einband)

Pojęcie spopularyzowane w romańskiej, głównie francuskiej, tegumentologii. Oprawy o dekoracji bezpośrednio związanej z treścią chronionych przez nie książek. Mimo, że dzieła tego rodzaju powstawały już w średniowieczu, przyjmuje się, iż geneza zjawiska wiąże się z osiemnastowiecznymi oprawami francuskimi, jak również angielskimi masońskimi oprawami. W obrębie bogatej dekoracji ornamentalnej na okładzinach i grzbiecie wkomponowywano motywy bezpośrednio związane z zawartością księgi. Z kategorii tej wyłącza się jednak dzieła religijne, których oprawy ozdobiono motywami biblijnymi itp. Do rozpowszechnienia takiej formuły dekoracji opraw doszło we Francji w 2 poł. XIX w. Wówczas też wzmogła się produkcja rozmaitych tłoków z motywami greckimi, egipskimi, arabskimi, chińskimi itp., które mogły być użyte na oprawach dzieł o takiej tematyce. Obok tego produkowano większe tłoki i plakiety do dekoracji okładzin i grzbietów, ukazujące kompozycje „mówiące” o treści druku, niekiedy razem z napisem tytułowym. Wytwarzano też liczne tłoki ze stylizowanymi motywami roślinnymi o wszechstronniejszym zastosowaniu.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Masońskie oprawy

Grafika

• 

  Oprawa koronkowa Bajek La Fontaine'a z dekoracją 'mówiącą' o zawartości druku, Paryż, warsztat Louisa Douceur, ok. 1760, fot. wg: www.reliures.bnf.fr

• 

  Przykłady tłoków z motywami 'mówiącymi', przeznaczone do opraw parlante, Francja, kon. XIX w., rys. wg: Devauchelle 1995

• 

  Przykłady tłoków przeznaczonych do dekoracji grzbietów druków z kompozycjami 'mówiącymi' o treści książki, fot. wg: Devauchelle 1995

• 

  Joseph Méry, Comte Foelix, Muses et fées. Histoire des femmes mythologiques, Paris 1851

• 

  Esaias Tegnér, Die Frithiofs-Sage, Stuttgart 1887

Przypisy

1. Devauchelle 1995, s. 266-272;
2. Allix 1998, kat. 207;
3. Macchi F. i L. 2002, s. 352-353.

Autor: A.W.