Art déco oprawy: Różnice pomiędzy wersjami
(→Przypisy) |
|||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Art déco oprawy== | ==Art déco oprawy== | ||
| − | (fr. reliure Art déco) | + | (ang. Art Deco style bindings; fr. reliure Art déco) |
Dzieła introligatorstwa euro-amerykańskiego wpisujące się w styl dekoracyjny, który rozwijał się od przełomu XIX-XX w., lecz szczytową popularność zyskał między latami 20. XX w. (zwłaszcza po Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych w Paryżu w 1925 r.) a schyłkiem lat 30. XX w. Jego reprezentanci odwoływali się do angielskiego ruchu Arts and Crafts, postulującego odrodzenie tradycyjnego rzemiosła i syntezę sztuk oraz zespolenie sztuki z przemysłem. Czerpiąc inspiracje z różnorakich źródeł, jak sztuka antyczna, ludowa, egzotyczna, a ponadto nurty awangardowe (kubizm, fowizm, konstruktywizm), a. d. wytworzył zasób charakterystycznych środków wyrazu. Wśród nich wybija się tendencja do syntezy formy, geometryzacja, płaszczyznowość i linearyzm, posługiwanie się kontrastami żywych barw, multiplikacja motywów ornamentalnych, jak również upodobanie do kosztownych, ekskluzywnych materiałów, często o egzotycznym pochodzeniu. Styl a. d. zakorzenił się zwłaszcza w rzemiośle artystycznym i wnętrzarstwie, choć nie brakło wybitnych realizacje w malarstwie czy architekturze. Początki, ale i najwybitniejsze kreacje a. d. w dekoracji opraw, łączy się z francuskim introligatorem-amatorem, Pierrem Legrain (†1929). Między 1917 a 1929 r. zrealizował on ok. 1300 projektów opraw o awangardowej formie, które szybko zyskały uznanie wytrawnych, zachodnich kolekcjonerów-bibliofilów. Cechują się one współistnieniem luksusowych gatunków skór i innych materiałów (np. macica perłowa, kość słoniowa, metale) ze zgeometryzowanymi i linearnymi dekoracjami, w których eksponowaną rolę odgrywają napisy. Awangardowe koncepcje Legraina rozwijali wybitni twórcy francuscy (m.in. wszechstronna projektantka Rose Adler, Paul Bonet), oraz w innych krajach europejskich. Na odmienny niż na zachodzie Europy kierunek rozwoju stylu a. d. w oprawach polskich wpłynął międzynarodowy sukces rodzimych tkanin z dekoracjami ornamentalnymi (kilimy). Stosowano na nich wzory geometryczne o rytmicznych układach kwadratów, prostokątów czy zygzaków z silnie uproszczonymi motywami zwierząt i ludzi. Podobne układy, oparte m.in. na szachownicowych zestawieniach motywów geometrycznych i floralnych, multiplikacji drobnych elementów oraz przecinających się diagonalach, wyróżniają oprawy Bonawentury Lenarta. Silny pierwiastek a. d. ujawnia się też w projektach okładek wydawniczych m.in. Wojciecha Jastrzębowskiego, Bolesława Zjawińskiego, Feliksa Cichomskiego i Franciszka Joachima Radziszewskiego (np. Polska, jej dzieje i kultura, t. 1-3, Warszawa 1927-1930; W. Łozińskiego Życie polskie w dawnych wiekach, Warszawa 1934). W szeregu dzieł introligatorskich wybija się stylizowany, nierzadko zmultiplikowany, motyw godła narodowego, co odzwierciadlało ówczesne poszukiwania „stylu narodowego”. Językiem formalnym a. d. posługiwano się też w projektach graficznych druków (niekiedy ściśle powiązanych z dekoracja ich okładek) oraz artystycznych wyklejkach książkowych (B. Lenart). | Dzieła introligatorstwa euro-amerykańskiego wpisujące się w styl dekoracyjny, który rozwijał się od przełomu XIX-XX w., lecz szczytową popularność zyskał między latami 20. XX w. (zwłaszcza po Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych w Paryżu w 1925 r.) a schyłkiem lat 30. XX w. Jego reprezentanci odwoływali się do angielskiego ruchu Arts and Crafts, postulującego odrodzenie tradycyjnego rzemiosła i syntezę sztuk oraz zespolenie sztuki z przemysłem. Czerpiąc inspiracje z różnorakich źródeł, jak sztuka antyczna, ludowa, egzotyczna, a ponadto nurty awangardowe (kubizm, fowizm, konstruktywizm), a. d. wytworzył zasób charakterystycznych środków wyrazu. Wśród nich wybija się tendencja do syntezy formy, geometryzacja, płaszczyznowość i linearyzm, posługiwanie się kontrastami żywych barw, multiplikacja motywów ornamentalnych, jak również upodobanie do kosztownych, ekskluzywnych materiałów, często o egzotycznym pochodzeniu. Styl a. d. zakorzenił się zwłaszcza w rzemiośle artystycznym i wnętrzarstwie, choć nie brakło wybitnych realizacje w malarstwie czy architekturze. Początki, ale i najwybitniejsze kreacje a. d. w dekoracji opraw, łączy się z francuskim introligatorem-amatorem, Pierrem Legrain (†1929). Między 1917 a 1929 r. zrealizował on ok. 1300 projektów opraw o awangardowej formie, które szybko zyskały uznanie wytrawnych, zachodnich kolekcjonerów-bibliofilów. Cechują się one współistnieniem luksusowych gatunków skór i innych materiałów (np. macica perłowa, kość słoniowa, metale) ze zgeometryzowanymi i linearnymi dekoracjami, w których eksponowaną rolę odgrywają napisy. Awangardowe koncepcje Legraina rozwijali wybitni twórcy francuscy (m.in. wszechstronna projektantka Rose Adler, Paul Bonet), oraz w innych krajach europejskich. Na odmienny niż na zachodzie Europy kierunek rozwoju stylu a. d. w oprawach polskich wpłynął międzynarodowy sukces rodzimych tkanin z dekoracjami ornamentalnymi (kilimy). Stosowano na nich wzory geometryczne o rytmicznych układach kwadratów, prostokątów czy zygzaków z silnie uproszczonymi motywami zwierząt i ludzi. Podobne układy, oparte m.in. na szachownicowych zestawieniach motywów geometrycznych i floralnych, multiplikacji drobnych elementów oraz przecinających się diagonalach, wyróżniają oprawy Bonawentury Lenarta. Silny pierwiastek a. d. ujawnia się też w projektach okładek wydawniczych m.in. Wojciecha Jastrzębowskiego, Bolesława Zjawińskiego, Feliksa Cichomskiego i Franciszka Joachima Radziszewskiego (np. Polska, jej dzieje i kultura, t. 1-3, Warszawa 1927-1930; W. Łozińskiego Życie polskie w dawnych wiekach, Warszawa 1934). W szeregu dzieł introligatorskich wybija się stylizowany, nierzadko zmultiplikowany, motyw godła narodowego, co odzwierciadlało ówczesne poszukiwania „stylu narodowego”. Językiem formalnym a. d. posługiwano się też w projektach graficznych druków (niekiedy ściśle powiązanych z dekoracja ich okładek) oraz artystycznych wyklejkach książkowych (B. Lenart). | ||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| + | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
[[Awangardowe oprawy ]] <br> | [[Awangardowe oprawy ]] <br> | ||
| Linia 11: | Linia 12: | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | File:Art deco, Legrain 2, wg Devauchelle.jpg|Obrazek 1 | + | File:Art deco, Legrain 2, wg Devauchelle.jpg|Obrazek 1 | Oprawa art déco, Pierre Legrain, 1924, repr. wg: Devauchelle 1995, il na s. 293 |
| − | File:Art deco, Legrain, wg Devauchelle.jpg|Obrazek 2 | + | File:Art deco, Legrain, wg Devauchelle.jpg|Obrazek 2 | Oprawa art déco, Pierre Legrain, 1927; repr. wg: Devauchelle 1995, il. na s. 292 |
| − | File:Art deco, Legrain, wg Wittock 2008.jpg|Obrazek 3 | + | File:Art deco, Legrain, wg Wittock 2008.jpg|Obrazek 3 | Oprawa art déco, Pierre Legrain, 1921, repr. wg" Wittock 1998, nr kat. 120 |
| − | File:Art deco, Adler, wg Wittock 2008.jpg|Obrazek 4 | + | Plik:Art deco oprawy, Georges Crette, f.L. Schmied, 1925, wg Devauchelle 1995.jpg | Oprawa art déco, Georges Crette, wg wzoru F.-L. Schmieda, z lakowaniem Dunanda, 1925, wg: Devauchelle 1995, il. na s. 297. |
| − | File:Art deco, Lenart, wg Witkiewicz 1934.jpg|Obrazek 5 | + | File:Art deco, Adler, wg Wittock 2008.jpg|Obrazek 4 | Oprawa art déco, Rose Adler, 1932, repr. wg" Wittock 1998, nr kat. 147 |
| − | File:Art deco, Lenart, wg Witkiewicza 1934.jpg|Obrazek 6 | + | Plik:Art deco, Jahoda, proj. Franc. Seifert, silva rerum, 1928, IV, z. 6.9, tabl. nie num.jpg | Oprawa art déco, Robert Jahoda wg proj. Franciszka Seiferta (wersja francuskojęzyczna), repr. wg: "Silva Rerum", 1928, IV, z. 6.9, tabl. nie num. |
| + | File:JahodaPolskaSztukaWeb.jpg|Oprawa art déco, Robert Jahoda wg proj. Franciszka Seiferta (wersja polskojęzyczna) | ||
| + | Plik:Art deco oprawy, oprawa Roberta Jahody. Tetmajer Kazimierz. Na Skalnem Podhalu, 1914.jpg | Oprawa art déco, Robert Jahoda, po 1914 r. (lata 20-30 XX w.), repr. wg Lamus - Warszawa | ||
| + | |||
| + | Plik:Art deco oprawy, Oprawa a d prezent. na Międz Wystawie Sztuk Dek i Now Prz w Par, B. Lenart1925, fot. wg cyfrowemnw.jpg | Oprawa art déco prezentowana na Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu, Bonawentura Lenart, 1925, fot. wg: cyfrowe.mnw.pl | ||
| + | |||
| + | Plik:Art deco, Rober Jahoda, dodatek 1928.jpg | Oprawa art déco, Rober Jahoda, "Silva Rerum", 1928, tabl. nie num. | ||
| + | Plik:Art deco oprawy, Oprawa Bajek J. Kasprowicza, Aleksander Semkowicz, prawdop. lata 20-30 XX w., fot. wg Bukowska 1992.jpg | Oprawa art déco, Jan Kasprowicz, ''Bajki'', Aleksander Semkowicz, prawdopodobnie lata 20-30 XX w., fot. wg: Bukowska 1992 | ||
| + | |||
| + | Plik:Art deco oprawy, Oprawa art deco, R. Jahoda wg proj. H. Starzyńskiego, Kraków 1930, fot. wg Silva Rerum 1931.jpg | Oprawa art déco, Robert Jahoda wg projektu H. Starzyńskiego, Kraków 1930, fot. wg: "Silva Rerum" 1931 | ||
| + | File:Art deco, Lenart, wg Witkiewicz 1934.jpg|Obrazek 5 | Oprawa art déco, Bonawentura Lenart, przed 1932 r., repr. wg: Witkiewicz 1932, tabl. I | ||
| + | File:Art deco, Lenart, wg Witkiewicza 1934.jpg|Obrazek 6 | Oprawa art déco, Bonawentura Lenart, przed 1932, repr. wg: Witkiewicz 1932, tabl. VIII | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 22: | Linia 34: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | # Witkiewicz 1932. | + | # Witkiewicz 1932; |
| − | # Devauchelle 1995, s. 291-297, il. nienum. | + | # Bukowska 1992, nr kat./il. 25, 34, 60; |
| − | # Łysiak 2004, t. 1, s. 244, 247-250, il. nienum. | + | # Devauchelle 1995, s. 291-297, il. nienum.; |
| − | # Peyré 2004 | + | # Łysiak 2004, t. 1, s. 244, 247-250, il. nienum.; |
| − | # Wittock 2008, s. 132-177, il. nienum | + | # Peyré, Fletcher 2004; |
| − | # Duncan 2012, s. 137-14-147, 164-169 | + | # Wittock 2008, s. 132-177, il. nienum; |
| + | # Duncan 2012, s. 137-14-147, 164-169; | ||
# Kania 2019, s. 42-51, il. nienum. | # Kania 2019, s. 42-51, il. nienum. | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
Aktualna wersja na dzień 19:41, 1 paź 2021
Spis treści
Art déco oprawy
(ang. Art Deco style bindings; fr. reliure Art déco)
Dzieła introligatorstwa euro-amerykańskiego wpisujące się w styl dekoracyjny, który rozwijał się od przełomu XIX-XX w., lecz szczytową popularność zyskał między latami 20. XX w. (zwłaszcza po Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych w Paryżu w 1925 r.) a schyłkiem lat 30. XX w. Jego reprezentanci odwoływali się do angielskiego ruchu Arts and Crafts, postulującego odrodzenie tradycyjnego rzemiosła i syntezę sztuk oraz zespolenie sztuki z przemysłem. Czerpiąc inspiracje z różnorakich źródeł, jak sztuka antyczna, ludowa, egzotyczna, a ponadto nurty awangardowe (kubizm, fowizm, konstruktywizm), a. d. wytworzył zasób charakterystycznych środków wyrazu. Wśród nich wybija się tendencja do syntezy formy, geometryzacja, płaszczyznowość i linearyzm, posługiwanie się kontrastami żywych barw, multiplikacja motywów ornamentalnych, jak również upodobanie do kosztownych, ekskluzywnych materiałów, często o egzotycznym pochodzeniu. Styl a. d. zakorzenił się zwłaszcza w rzemiośle artystycznym i wnętrzarstwie, choć nie brakło wybitnych realizacje w malarstwie czy architekturze. Początki, ale i najwybitniejsze kreacje a. d. w dekoracji opraw, łączy się z francuskim introligatorem-amatorem, Pierrem Legrain (†1929). Między 1917 a 1929 r. zrealizował on ok. 1300 projektów opraw o awangardowej formie, które szybko zyskały uznanie wytrawnych, zachodnich kolekcjonerów-bibliofilów. Cechują się one współistnieniem luksusowych gatunków skór i innych materiałów (np. macica perłowa, kość słoniowa, metale) ze zgeometryzowanymi i linearnymi dekoracjami, w których eksponowaną rolę odgrywają napisy. Awangardowe koncepcje Legraina rozwijali wybitni twórcy francuscy (m.in. wszechstronna projektantka Rose Adler, Paul Bonet), oraz w innych krajach europejskich. Na odmienny niż na zachodzie Europy kierunek rozwoju stylu a. d. w oprawach polskich wpłynął międzynarodowy sukces rodzimych tkanin z dekoracjami ornamentalnymi (kilimy). Stosowano na nich wzory geometryczne o rytmicznych układach kwadratów, prostokątów czy zygzaków z silnie uproszczonymi motywami zwierząt i ludzi. Podobne układy, oparte m.in. na szachownicowych zestawieniach motywów geometrycznych i floralnych, multiplikacji drobnych elementów oraz przecinających się diagonalach, wyróżniają oprawy Bonawentury Lenarta. Silny pierwiastek a. d. ujawnia się też w projektach okładek wydawniczych m.in. Wojciecha Jastrzębowskiego, Bolesława Zjawińskiego, Feliksa Cichomskiego i Franciszka Joachima Radziszewskiego (np. Polska, jej dzieje i kultura, t. 1-3, Warszawa 1927-1930; W. Łozińskiego Życie polskie w dawnych wiekach, Warszawa 1934). W szeregu dzieł introligatorskich wybija się stylizowany, nierzadko zmultiplikowany, motyw godła narodowego, co odzwierciadlało ówczesne poszukiwania „stylu narodowego”. Językiem formalnym a. d. posługiwano się też w projektach graficznych druków (niekiedy ściśle powiązanych z dekoracja ich okładek) oraz artystycznych wyklejkach książkowych (B. Lenart).
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Awangardowe oprawy
Grafika
Obrazek 1 | Oprawa art déco, Pierre Legrain, 1924, repr. wg: Devauchelle 1995, il na s. 293
Obrazek 2 | Oprawa art déco, Pierre Legrain, 1927; repr. wg: Devauchelle 1995, il. na s. 292
Obrazek 3 | Oprawa art déco, Pierre Legrain, 1921, repr. wg" Wittock 1998, nr kat. 120
Oprawa art déco, Georges Crette, wg wzoru F.-L. Schmieda, z lakowaniem Dunanda, 1925, wg: Devauchelle 1995, il. na s. 297.
Obrazek 4 | Oprawa art déco, Rose Adler, 1932, repr. wg" Wittock 1998, nr kat. 147
Oprawa art déco, Robert Jahoda wg proj. Franciszka Seiferta (wersja francuskojęzyczna), repr. wg: "Silva Rerum", 1928, IV, z. 6.9, tabl. nie num.
Oprawa art déco, Robert Jahoda wg proj. Franciszka Seiferta (wersja polskojęzyczna)
Oprawa art déco, Robert Jahoda, po 1914 r. (lata 20-30 XX w.), repr. wg Lamus - Warszawa
Oprawa art déco prezentowana na Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu, Bonawentura Lenart, 1925, fot. wg: cyfrowe.mnw.pl
Oprawa art déco, Rober Jahoda, "Silva Rerum", 1928, tabl. nie num.
Oprawa art déco, Jan Kasprowicz, Bajki, Aleksander Semkowicz, prawdopodobnie lata 20-30 XX w., fot. wg: Bukowska 1992
Oprawa art déco, Robert Jahoda wg projektu H. Starzyńskiego, Kraków 1930, fot. wg: "Silva Rerum" 1931
Obrazek 5 | Oprawa art déco, Bonawentura Lenart, przed 1932 r., repr. wg: Witkiewicz 1932, tabl. I
Obrazek 6 | Oprawa art déco, Bonawentura Lenart, przed 1932, repr. wg: Witkiewicz 1932, tabl. VIII
Przypisy
- Witkiewicz 1932;
- Bukowska 1992, nr kat./il. 25, 34, 60;
- Devauchelle 1995, s. 291-297, il. nienum.;
- Łysiak 2004, t. 1, s. 244, 247-250, il. nienum.;
- Peyré, Fletcher 2004;
- Wittock 2008, s. 132-177, il. nienum;
- Duncan 2012, s. 137-14-147, 164-169;
- Kania 2019, s. 42-51, il. nienum.
Autor: A.W.
