Tralkowy ornament: Różnice pomiędzy wersjami

Z Leksykon oprawoznawczy
Skocz do: nawigacja, szukaj
(→‎Zobacz też)
 
(Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
==Tralkowy ornament==
 
==Tralkowy ornament==
−
Ornament tworzony ze stykających się na osi, lub znacznie rzadziej –  stojących obok siebie, tralek. Pojawił się na pocz. XVI w. w renesansowym introligatorstwie włoskim jako element architektonicznych opraw (np. bolońskie dzieło Introligatora Marescoti z ok. 1520 r., zbiory Biblioteca Vaticana), w których dwulalkowe t. stojące w rzędzie imitują fryz lub balustradę; generalnie jednak w Italii nie był szerzej stosowany. Dużą popularność zyskał zaś od l. 20. XVI w. na płn. od Alp. Jednym z pierwszych ośrodków, w którym się pojawił był Kraków (np. architektoniczne oprawy Macieja z Przasnysza vel Mistrza Główek Anielskich z t.-mi imitującymi kolumny oraz wypełniającymi otoki ornamentalne naśladujące wieńce laurowe; dzieła anonimowego mistrza z l. 30. XVI w., w których sprymitywizowane t.-ki ustawione w 2 rzędach ujmują zwierciadło). Szczególną i długą popularność zyskał w Niemczech od ok. poł. XVI w. w dekoracji opraw wittenberskiego stylu: wąskie, radełkowe ramy z t. o. często wprowadzane są między szersze radełkowania figuralne i floralne bądź jako bezpośrednie obramienie centralnej plakiety; t. o. jako składnik obficie złoconych dekoracji opraw manierystycznych widnieje na licznych dziełach Jakoba Krausego i introligatorów z jego kręgu, powstałych w 3-4 ćw. XVI w. Około poł. XVI w. radełkowania z tym wzorem zaczęły zdobić renesansowe oprawy polskie, jako złocone lub ślepo wyciskane ramy zwierciadła (prostokątne bądź romboidalne – wpisane w zwierciadło). Stosowany do ok. poł. XVII w. (sporadycznie również później) na oprawach o konserwatywnej, radełkowej dekoracji; jednakże w introligatorskim zdobnictwie barokowym zupełnie zanikł.
+
(ang. baluster-like ornament)
 +
 
 +
Ornament tworzony ze stykających się na osi, lub znacznie rzadziej –  stojących obok siebie, →tralek. Pojawił się na pocz. XVI w. w renesansowym introligatorstwie włoskim jako element →architektonicznych opraw (np. bolońskie dzieło Introligatora Marescoti z ok. 1520 r.), w których dwulalkowe t. stojące w rzędzie imitują fryz lub balustradę; generalnie jednak w Italii nie był szerzej stosowany. Dużą popularność zyskał zaś od l. 20. XVI w. na płn. od Alp. Szczególną i długą popularność zyskał w Niemczech od ok. poł. XVI w. w dekoracji opraw wittenberskiego stylu: wąskie, radełkowe ramy z t. o. często wprowadzane są między szersze radełkowania figuralne i floralne bądź jako bezpośrednie obramienie centralnej plakiety. Jako składnik obficie złoconych dekoracji opraw manierystycznych t. o. widnieje na licznych dziełach Jakoba Krausego i introligatorów z jego kręgu (3-4 ćw. XVI w.). Około poł. XVI w. radełkowania z tym wzorem zaczęły zdobić renesansowe oprawy polskie, jako złocone lub ślepo wyciskane ramy zwierciadła (prostokątne bądź romboidalne – wpisane w zwierciadło). Pod kon. XVI w. był powszechnie stosowany m.in. na orientalizujących oprawach. Stosowany do ok. poł. XVII w. (sporadycznie również później) na oprawach o konserwatywnej, radełkowej dekoracji; jednakże w introligatorskim zdobnictwie barokowym zanikł.  
 +
 
 
==Zobacz też==
 
==Zobacz też==
 +
[[Indeks alfabetyczny]] <br>
 
[[Architektoniczne oprawy]] <br>
 
[[Architektoniczne oprawy]] <br>
−
[[Tralka (balas, balaska)]] <br>
+
[[Orientalizujące oprawy]] <br>
 +
[[Tralka]] <br>
 
[[Wittenberski styl]] <br>
 
[[Wittenberski styl]] <br>
  
 
==Grafika==
 
==Grafika==
 
<gallery>
 
<gallery>
−
Plik:Tralkowy ornament 1.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 1.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 2.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 2.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 10.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 10.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 3.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 3.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 4.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 4.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 5.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 5.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 7.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 7.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 8.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 8.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 9.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 9.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 1b.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 1b.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 2b.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 2b.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
−
Plik:Tralkowy ornament 3, 2 poł. XVII w.b.jpg
+
Plik:Tralkowy ornament 3, 2 poł. XVII w.b.jpg | Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
  
−
#  
+
# Ziesche, Becker 1977, s. 37;
 +
# Krynicka 1980, il. 11c-e;
 +
# von Rabenau 1994, tabl. 37, 60-64, 72-73 i in.,
 +
# Kozakiewicz 1996, s. 418;
 +
# Hobson, Quaquarelli 1998, frontyspis, nr kat./il. 17;
 +
# Czapnik 2017, s. 156;
 +
# Dudzik 2017, s. 189;
 +
# Wagner, Madajewska, Mazerska 2018, tabl. 36, 38-39, 43 i in.   
  
 
----
 
----
 
Autor: '''A.W.'''
 
Autor: '''A.W.'''

Aktualna wersja na dzień 11:32, 19 wrz 2021

Tralkowy ornament

(ang. baluster-like ornament)

Ornament tworzony ze stykających się na osi, lub znacznie rzadziej – stojących obok siebie, →tralek. Pojawił się na pocz. XVI w. w renesansowym introligatorstwie włoskim jako element →architektonicznych opraw (np. bolońskie dzieło Introligatora Marescoti z ok. 1520 r.), w których dwulalkowe t. stojące w rzędzie imitują fryz lub balustradę; generalnie jednak w Italii nie był szerzej stosowany. Dużą popularność zyskał zaś od l. 20. XVI w. na płn. od Alp. Szczególną i długą popularność zyskał w Niemczech od ok. poł. XVI w. w dekoracji opraw wittenberskiego stylu: wąskie, radełkowe ramy z t. o. często wprowadzane są między szersze radełkowania figuralne i floralne bądź jako bezpośrednie obramienie centralnej plakiety. Jako składnik obficie złoconych dekoracji opraw manierystycznych t. o. widnieje na licznych dziełach Jakoba Krausego i introligatorów z jego kręgu (3-4 ćw. XVI w.). Około poł. XVI w. radełkowania z tym wzorem zaczęły zdobić renesansowe oprawy polskie, jako złocone lub ślepo wyciskane ramy zwierciadła (prostokątne bądź romboidalne – wpisane w zwierciadło). Pod kon. XVI w. był powszechnie stosowany m.in. na orientalizujących oprawach. Stosowany do ok. poł. XVII w. (sporadycznie również później) na oprawach o konserwatywnej, radełkowej dekoracji; jednakże w introligatorskim zdobnictwie barokowym zanikł.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Architektoniczne oprawy
Orientalizujące oprawy
Tralka
Wittenberski styl

Grafika

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

  • Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

Przypisy

  1. Ziesche, Becker 1977, s. 37;
  2. Krynicka 1980, il. 11c-e;
  3. von Rabenau 1994, tabl. 37, 60-64, 72-73 i in.,
  4. Kozakiewicz 1996, s. 418;
  5. Hobson, Quaquarelli 1998, frontyspis, nr kat./il. 17;
  6. Czapnik 2017, s. 156;
  7. Dudzik 2017, s. 189;
  8. Wagner, Madajewska, Mazerska 2018, tabl. 36, 38-39, 43 i in.

Autor: A.W.

Źródło: „http://leksykon.oprawoznawczy.ukw.edu.pl/index.php?title=Tralkowy_ornament&oldid=15500”