Sztancowanie: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 13:18, 15 wrz 2021

Sztancowanie

(wykrawanie, wycinanie) (niem. stanzen, ausstanzen)

Rodzaj krojenia wykonywany przy użyciu sztancy (wykrojnika).

Wykrojnik to forma o żądanym kształcie uformowana z blachy zaostrzonej po jednej stronie. Sztancowanie przepbiega poprzez przyłożenie wykrojnika do materiału i poddanie silnemu naciskowi, który może być realizowany ręcznie (uderzenie młotka) lub maszynowo. W introligatorstwie sztancowanie zwykle ma charakter seryjny, wykrawana jest jednocześnie większa liczba użytków (stos), a proces wykrawania wykonywany jest przy użyciu prasy np. prasy do złocenia, maszyny drukarskiej dociskowej (sztanctygiel) lub maszyny drukarskiej płaskiej.

Wykrawanie stosowane jest do wykonywania papierowych produktów o skomplikowanych kształtach, np. etykiety. W drodze sztancowania produkowane są kartonowe i tekturowe opakowania, ozdobne papiery wycinane w koronkowe wzory, wykorzystywane w cukiernictwie, przez sztancowanie uzyskiwano skorowidze (registry) oraz otwory (dziurki) np. dla oprawy spiralnej lub grzebieniowej.

Sztancowanie miało także zastosowanie w pracach artystycznych. Znane są np. książki o nietypowych kształtach, uzyskanych w drodze wykrawania. Sztancowanie miało też zastosowanie w dekoracji okładek. Uzyskiwano w ten sposób otwory w wierzchniej części obłóczki, przez które widoczne były elementy umieszczone pod spodem lub elementy traktowane następnie jako aplikacje.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Sztanca
Sztancowana dekoracja

Grafika

• 

  Nalepki introligatorskie o fantazyjnym kształcie uzyskanym w drodze sztancowania

Przypisy

1. Wykrawanie, w: Współczesne polskie introligatorstwo i papiernictwo. Mały słownik encyklopedyczny, pod red. J. Celma-Panek, Wrocław 1986, s. 175.

Autor: E.P.