Żołądź: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "==Żołądź== ==Grafika== <gallery> Plik:Żołędź 4.jpg Plik:Żołędź 1.jpg Plik:Żołędź 10.jpg Plik:Żołędź 5.jpg Plik:Żołędź 3.jpg Plik:Żołędź 6.jp...") |
(→Zobacz też) |
||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Żołądź== | ==Żołądź== | ||
| + | (ang. acorn; fr. gland, niem. Eichel) | ||
| + | |||
| + | Motyw związany z symboliką dębu oraz prawdopodobnie z tzw. barwą dawnych kart do gry w kręgu niemieckim. Początkowo, w introligatorstwie gotyckim, ukazywany samodzielnie – jako owoc z wyraźnie wyodrębnioną tzw. miseczką (czasami też krótką szypułką), oraz jako potrójny lub rzadziej pojedynczy owoc wyrastający z dębu gałązki. Odmianą późnogotyckiej rozety wirującej jest motyw wirujących ż-i na długich szypułkach. Ż-e na fryzie arkadkowym (w zwierciadle) i wewnątrz wici (w obramieniu) widnieją na niderlandzkich plakietach z 1 poł. XVI w. Wówczas też motyw ż. – pojedynczy lub zebrany w większe kompozycje – stał się popularny w introligatorstwie niemal całej Europy. Na renesansowych oprawach niemieckich nadawano mu formę pojedynczego ż. na szypułce z jednym lub dwoma listkami, tudzież ż. bez szypułki. W takiej postaci wyciskano go z tłoków w listwach ram między radełkowaniami, a niekiedy też jako jedyna dekoracja zwierciadła. Stosowany na renesansowych oprawach polskich o dekoracji radełkowej w typie niemieckim, m.in. przez krakowskie warsztaty Jerzego Moellera i Mistrza Dawida oraz pracownie poznańskie. Charakterystyczną formę ma radełkowa wić z ż.-i na oprawach wileńskich z XVI w. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | |||
| + | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
| + | [[Dębu gałązka]] <br> | ||
| + | [[Floralna dekoracja]] <br> | ||
| + | [[Rozeta wirująca]] <br> | ||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | Plik:Żołędź 4.jpg | + | Plik:Żołędź 4.jpg | Motywy żołędzi w dekoracji fryzu arkadkowego na niderlandzkiej plakiecie gotyckiej, 1 poł. XVI w. |
| − | Plik:Żołędź 1.jpg | + | Plik:Żołędź 1.jpg | Motyw żołędzia na oprawie renesansowej, XVI w. |
| − | Plik:Żołędź 10.jpg | + | Plik:Żołędź 10.jpg | Motywy żołędzi na oprawie renesansowej, XVI w. |
| − | Plik:Żołędź 5.jpg | + | Plik:Żołędź 5.jpg | Motyw żołędzia na oprawie renesansowej, XVI w. |
| − | Plik:Żołędź 3.jpg | + | Plik:Żołędź 3.jpg | Motyw żołędzia na oprawie renesansowej, XVI w. |
| − | Plik:Żołędź 6.jpg | + | Plik:Żołędź 6.jpg | Dekoracja zwierciadła oprawy utworzona z motywów żołędzi i trójlistków, XVI w. |
| − | Plik:Żołędź 8.jpg | + | Plik:Żołędź 8.jpg | Motyw żołędzia w dekoracji kompartymentu oprawy z XVIII w. |
| − | Plik:Żołędź 9.jpg | + | Plik:Żołędź 9.jpg | Motywy żołędzi w dekoracji kompartymentów oprawy z 2 poł. XVIII w. |
| + | |||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | ==Przypisy== | ||
| + | |||
| + | # Goldschmidt 1967, t. 2, tabl. XLIX-L, LVIII, 132; | ||
| + | # Schwenke, Schunke 1979, tabl. 87-89; | ||
| + | # Krynicka 1980, il. 21d, 27e, o, 28b; | ||
| + | # Fogelmark 1990, tabl. XLI; | ||
| + | # Karp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 7; | ||
| + | # Franczak 2017, s. 140. | ||
| + | ---- | ||
| + | Autor: '''A.W.''' | ||
Aktualna wersja na dzień 18:06, 10 wrz 2021
Spis treści
Żołądź
(ang. acorn; fr. gland, niem. Eichel)
Motyw związany z symboliką dębu oraz prawdopodobnie z tzw. barwą dawnych kart do gry w kręgu niemieckim. Początkowo, w introligatorstwie gotyckim, ukazywany samodzielnie – jako owoc z wyraźnie wyodrębnioną tzw. miseczką (czasami też krótką szypułką), oraz jako potrójny lub rzadziej pojedynczy owoc wyrastający z dębu gałązki. Odmianą późnogotyckiej rozety wirującej jest motyw wirujących ż-i na długich szypułkach. Ż-e na fryzie arkadkowym (w zwierciadle) i wewnątrz wici (w obramieniu) widnieją na niderlandzkich plakietach z 1 poł. XVI w. Wówczas też motyw ż. – pojedynczy lub zebrany w większe kompozycje – stał się popularny w introligatorstwie niemal całej Europy. Na renesansowych oprawach niemieckich nadawano mu formę pojedynczego ż. na szypułce z jednym lub dwoma listkami, tudzież ż. bez szypułki. W takiej postaci wyciskano go z tłoków w listwach ram między radełkowaniami, a niekiedy też jako jedyna dekoracja zwierciadła. Stosowany na renesansowych oprawach polskich o dekoracji radełkowej w typie niemieckim, m.in. przez krakowskie warsztaty Jerzego Moellera i Mistrza Dawida oraz pracownie poznańskie. Charakterystyczną formę ma radełkowa wić z ż.-i na oprawach wileńskich z XVI w.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Dębu gałązka
Floralna dekoracja
Rozeta wirująca
Grafika
Motywy żołędzi w dekoracji fryzu arkadkowego na niderlandzkiej plakiecie gotyckiej, 1 poł. XVI w.
Motyw żołędzia na oprawie renesansowej, XVI w.
Motywy żołędzi na oprawie renesansowej, XVI w.
Motyw żołędzia na oprawie renesansowej, XVI w.
Motyw żołędzia na oprawie renesansowej, XVI w.
Dekoracja zwierciadła oprawy utworzona z motywów żołędzi i trójlistków, XVI w.
Motyw żołędzia w dekoracji kompartymentu oprawy z XVIII w.
Motywy żołędzi w dekoracji kompartymentów oprawy z 2 poł. XVIII w.
Przypisy
- Goldschmidt 1967, t. 2, tabl. XLIX-L, LVIII, 132;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 87-89;
- Krynicka 1980, il. 21d, 27e, o, 28b;
- Fogelmark 1990, tabl. XLI;
- Karp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 7;
- Franczak 2017, s. 140.
Autor: A.W.
