Kierunek papieru: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 20:59, 25 maj 2021

Kierunek papieru

(ang. grain direction; niem. Laufrichtung; fr. sens du papier)

Cecha papieru produkowanego fabrycznie, wynikająca z układania się włókien celulozy równolegle do długości sita maszynowego. W konsekwencji papier jest sztywniejszy i mocniejszy w kierunku równoległym do długości wstęgi papieru, trudno zagina się i składa w kierunku poprzecznym, a przy składaniu grubszej warstwy arkuszy powstają zmarszczki. Książka wydrukowana na papierze o kierunku poprzecznym nie otwiera się dobrze, kartki mają tendencję do "wstawania". W oprawie klejowej większe jest ryzyko pęknięcia grzbietu.

Po zwilżeniu papier rozciąga się bardziej w kierunku poprzecznym do biegu wstęgi papieru. Przy grzbiecie, na skutek penetracji wilgoci z kleju nakładanego na grzbiet, papier rozciąga się i marszczy.

Wyklejka z papieru maszynowego rozciąga się na szerokość, arkusz papieru staje się za szeroki. W oprawach starannych należy przewidzieć ten efekt i przed smarowaniem klejem odciąć wąski ścinek. Wysychając papier ponownie kurczy się i powoduje wyginanie się okładki. Dla przeciwdziałania temu efektowi nakleja się kontrę na drugą stronę (w przypadku okładki wyklejka stanowi kontrę dla obleczenia). Zastosowanie na wyklejkę papieru w kierunku poprzecznym powoduje nadmiar papieru i powstawanie zmarszczek. Sklejenie materiałów o niedopasowanym kierunku włókien powoduje, że po wyschnięciu wyrób wypacza się na różne strony.

Papiery ręcznie czerpane mają chaotycznie ułożone włókna i pod wpływem wilgoci rozciągają się równomiernie we wszystkich kierunkach.

Introligatorzy wypracowali kilka sposobów ustalenia kierunku papieru. Pierwszy polega na wygięciu arkusza papieru - w kierunku poprzecznym arkusz stawia większy opór, wzdłuż włókien łatwiej się wygina. Drugim sposobem jest zwilżenie krawędzi arkusza - krawędź poprzeczna będzie się falowała. Inny sposób polega na przeciągnięciu paznokciem po krawędzi arkusza, podobnie jak przy nawilżeniu krawędź poprzeczna rozciągnie się i sfaluje. Kolejny sposób polega na naddarciu arkusza - wzdłuż włókien papier rozdziera się łatwiej i równiej.

Zobacz też

Indeks alfabetyczny
Papier

Grafika

• 

  Deformacje w książce powstałe w wyniku ukierunkowanie papieru prostopadle do grzbietu (fot. M. Pronobis-Gajdzis)

Przypisy

1. Z. Zjawiński, Introligatorstwo, Warszawa 1967, s. 17-18.

Autor: E.P.