Tralkowy ornament: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 13:32, 21 lut 2021

(ang. baluster-like ornament)

Ornament tworzony ze stykających się na osi, lub znacznie rzadziej – stojących obok siebie, →tralek. Pojawił się na pocz. XVI w. w renesansowym introligatorstwie włoskim jako element →architektonicznych opraw (np. bolońskie dzieło Introligatora Marescoti z ok. 1520 r.), w których dwulalkowe t. stojące w rzędzie imitują fryz lub balustradę; generalnie jednak w Italii nie był szerzej stosowany. Dużą popularność zyskał zaś od l. 20. XVI w. na płn. od Alp. Szczególną i długą popularność zyskał w Niemczech od ok. poł. XVI w. w dekoracji opraw wittenberskiego stylu: wąskie, radełkowe ramy z t. o. często wprowadzane są między szersze radełkowania figuralne i floralne bądź jako bezpośrednie obramienie centralnej plakiety. Jako składnik obficie złoconych dekoracji opraw manierystycznych t. o. widnieje na licznych dziełach Jakoba Krausego i introligatorów z jego kręgu (3-4 ćw. XVI w.). Około poł. XVI w. radełkowania z tym wzorem zaczęły zdobić renesansowe oprawy polskie, jako złocone lub ślepo wyciskane ramy zwierciadła (prostokątne bądź romboidalne – wpisane w zwierciadło). Pod kon. XVI w. był powszechnie stosowany m.in. na orientalizujących oprawach. Stosowany do ok. poł. XVII w. (sporadycznie również później) na oprawach o konserwatywnej, radełkowej dekoracji; jednakże w introligatorskim zdobnictwie barokowym zanikł.

Zobacz też

Architektoniczne oprawy
Orientalizujące oprawy
Tralka (balas, balaska)
Wittenberski styl

Grafika

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

• 

  Przykład ornamentu tralkowego w dekoracji oprawy, 2 poł. XVI-1 poł. XVII w.

Przypisy

1. Ziesche, Becker 1977, s. 37;
2. Krynicka 1980, il. 11c-e;
3. von Rabenau 1994, tabl. 37, 60-64, 72-73 i in.,
4. Kozakiewicz 1996, s. 418;
5. Hobson, Quaquarelli 1998, frontyspis, nr kat./il. 17;
6. Czapnik 2017, s. 156;
7. Dudzik 2017, s. 189;
8. Wagner, Madajewska, Mazerska 2018, tabl. 36, 38-39, 43 i in.

Autor: A.W.