Tralkowy ornament: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Nazwy w innych językach: uzupełnienie term. ang.) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
(ang. baluster-like ornament) | (ang. baluster-like ornament) | ||
| − | Ornament tworzony ze stykających się na osi, lub znacznie rzadziej – stojących obok siebie, | + | Ornament tworzony ze stykających się na osi, lub znacznie rzadziej – stojących obok siebie, →tralek. Pojawił się na pocz. XVI w. w renesansowym introligatorstwie włoskim jako element →architektonicznych opraw (np. bolońskie dzieło Introligatora Marescoti z ok. 1520 r.), w których dwulalkowe t. stojące w rzędzie imitują fryz lub balustradę; generalnie jednak w Italii nie był szerzej stosowany. Dużą popularność zyskał zaś od l. 20. XVI w. na płn. od Alp. Szczególną i długą popularność zyskał w Niemczech od ok. poł. XVI w. w dekoracji opraw wittenberskiego stylu: wąskie, radełkowe ramy z t. o. często wprowadzane są między szersze radełkowania figuralne i floralne bądź jako bezpośrednie obramienie centralnej plakiety. Jako składnik obficie złoconych dekoracji opraw manierystycznych t. o. widnieje na licznych dziełach Jakoba Krausego i introligatorów z jego kręgu (3-4 ćw. XVI w.). Około poł. XVI w. radełkowania z tym wzorem zaczęły zdobić renesansowe oprawy polskie, jako złocone lub ślepo wyciskane ramy zwierciadła (prostokątne bądź romboidalne – wpisane w zwierciadło). Pod kon. XVI w. był powszechnie stosowany m.in. na orientalizujących oprawach. Stosowany do ok. poł. XVII w. (sporadycznie również później) na oprawach o konserwatywnej, radełkowej dekoracji; jednakże w introligatorskim zdobnictwie barokowym zanikł. |
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
[[Architektoniczne oprawy]] <br> | [[Architektoniczne oprawy]] <br> | ||
| + | [[Orientalizujące oprawy]] <br> | ||
[[Tralka (balas, balaska)]] <br> | [[Tralka (balas, balaska)]] <br> | ||
[[Wittenberski styl]] <br> | [[Wittenberski styl]] <br> | ||
| Linia 26: | Linia 27: | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| − | # | + | # Ziesche, Becker 1977, s. 37; |
| + | # Krynicka 1980, il. 11c-e; | ||
| + | # von Rabenau 1994, tabl. 37, 60-64, 72-73 i in., | ||
| + | # Kozakiewicz 1996, s. 418; | ||
| + | # Hobson, Quaquarelli 1998, frontyspis, nr kat./il. 17; | ||
| + | # Czapnik 2017, s. 156; | ||
| + | # Dudzik 2017, s. 189; | ||
| + | # Wagner, Madajewska, Mazerska 2018, tabl. 36, 38-39, 43 i in. | ||
---- | ---- | ||
Autor: '''A.W.''' | Autor: '''A.W.''' | ||
Wersja z 13:30, 21 lut 2021
(ang. baluster-like ornament)
Ornament tworzony ze stykających się na osi, lub znacznie rzadziej – stojących obok siebie, →tralek. Pojawił się na pocz. XVI w. w renesansowym introligatorstwie włoskim jako element →architektonicznych opraw (np. bolońskie dzieło Introligatora Marescoti z ok. 1520 r.), w których dwulalkowe t. stojące w rzędzie imitują fryz lub balustradę; generalnie jednak w Italii nie był szerzej stosowany. Dużą popularność zyskał zaś od l. 20. XVI w. na płn. od Alp. Szczególną i długą popularność zyskał w Niemczech od ok. poł. XVI w. w dekoracji opraw wittenberskiego stylu: wąskie, radełkowe ramy z t. o. często wprowadzane są między szersze radełkowania figuralne i floralne bądź jako bezpośrednie obramienie centralnej plakiety. Jako składnik obficie złoconych dekoracji opraw manierystycznych t. o. widnieje na licznych dziełach Jakoba Krausego i introligatorów z jego kręgu (3-4 ćw. XVI w.). Około poł. XVI w. radełkowania z tym wzorem zaczęły zdobić renesansowe oprawy polskie, jako złocone lub ślepo wyciskane ramy zwierciadła (prostokątne bądź romboidalne – wpisane w zwierciadło). Pod kon. XVI w. był powszechnie stosowany m.in. na orientalizujących oprawach. Stosowany do ok. poł. XVII w. (sporadycznie również później) na oprawach o konserwatywnej, radełkowej dekoracji; jednakże w introligatorskim zdobnictwie barokowym zanikł.
Zobacz też
Architektoniczne oprawy
Orientalizujące oprawy
Tralka (balas, balaska)
Wittenberski styl
Grafika
Przypisy
- Ziesche, Becker 1977, s. 37;
- Krynicka 1980, il. 11c-e;
- von Rabenau 1994, tabl. 37, 60-64, 72-73 i in.,
- Kozakiewicz 1996, s. 418;
- Hobson, Quaquarelli 1998, frontyspis, nr kat./il. 17;
- Czapnik 2017, s. 156;
- Dudzik 2017, s. 189;
- Wagner, Madajewska, Mazerska 2018, tabl. 36, 38-39, 43 i in.
Autor: A.W.
