Małpa: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Małpa: uzupełn. term. ang.) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
==Małpa== | ==Małpa== | ||
| − | + | (także: małpka) | |
(ang. monkey; fr. singe) | (ang. monkey; fr. singe) | ||
| + | |||
| + | Zwierzę, które jako „człowiek o zdegenerowanej naturze” (Bernard Silvestris) było w średniowieczu obciążone negatywną symboliką, związaną m.in. z lubieżnością i próżnością. W romańskim i gotyckim zdobnictwie introligatorskim przedstawiana najczęściej na kwadratowych i romboidalnych tłokach (przeważnie miniaturowych: od ok. 0,7 cm do ok. 1,8 cm) jako siedząca i wpatrująca się w okrągłe zwierciadło trzymane w jednej z rąk. Takiż wizerunek na tłoku w kształcie tarczy herbowej stosował w początkach XVI w. poznański introligator (prawdopodobnie Walenty Papież). Prostokątny tłok ze sceną osaczania jelenia przez zwierzęta symbolizujące siły nieczyste, w tym małpę, stosował na przełomie XV i XVI w. gdański Introligator Rozet. Jej motyw pojawiał się w dekoracji nacinanych opraw z XV w. Na plakietach niderlandzkich z 2 poł. XV-1 poł. XVI w. często ukazywana wśród wici, razem z innymi zwierzętami. Widnieje też wśród drôleries na radełkach gotyckich, używanych od schyłku XV w. do 2 ćw. XVI w. m.in. na oprawach krakowskich. W nowożytnym zdobnictwie introligatorskim pojawiała się bardzo rzadko. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | |||
| + | [[Indeks alfabetyczny ]] <br> | ||
| + | [[Zoomorficzne motywy]] <br> | ||
==Grafika== | ==Grafika== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| + | Plik:Małpa z lustrem w dekoracji zwierciadła oprawy nacinanej, Niemcy, XV w., Heraldische Meisterwerke, taf. 64b.jpg | Małpa z lustrem w dekoracji zwierciadła oprawy nacinanej, Niemcy, XV w., Heraldische Meisterwerke, taf. 64b | ||
| + | Plik:Małpa 1bac.jpg | Małpa z lustrem wśród innych motywów dekoracji oprawy nacinanej, Niemcy, XV w. | ||
Plik:Małpa 2.jpg | Plik:Małpa 2.jpg | ||
Plik:Małpa 1.jpg | Plik:Małpa 1.jpg | ||
Plik:Małpa 3.jpg | Plik:Małpa 3.jpg | ||
| + | Plik:Małpa 3, Małpa z lustrem, prawdopodobnie Walenty Papież, Poznań, pocz. XVI w., Bavorowianum, BNim. Stefanyka we Lwowie.jpg | Tłok z motywem małpa trzymającej lustro, prawdopodobnie Walenty Papież, Poznań, pocz. XVI w., Baworowianum, BN im. Stefanyka, Lwów | ||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | ==Przypisy== | ||
| + | |||
| + | # Günther 1921, tabl. IV/il. 74; | ||
| + | # Schwenke, Schunke 1979, tabl. 21; | ||
| + | # Schmidt-Künsemüller 1985, s. 195; | ||
| + | # Fogelmark 1990, tabl. XI, XV-XVII, XXIII i in.; | ||
| + | # Fernández 1994, nr kat./il. 4; | ||
| + | # Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 1. | ||
| + | |||
| + | ---- | ||
| + | Autor: '''A.W.''' | ||
Wersja z 22:08, 24 sty 2021
Spis treści
Małpa
(także: małpka) (ang. monkey; fr. singe)
Zwierzę, które jako „człowiek o zdegenerowanej naturze” (Bernard Silvestris) było w średniowieczu obciążone negatywną symboliką, związaną m.in. z lubieżnością i próżnością. W romańskim i gotyckim zdobnictwie introligatorskim przedstawiana najczęściej na kwadratowych i romboidalnych tłokach (przeważnie miniaturowych: od ok. 0,7 cm do ok. 1,8 cm) jako siedząca i wpatrująca się w okrągłe zwierciadło trzymane w jednej z rąk. Takiż wizerunek na tłoku w kształcie tarczy herbowej stosował w początkach XVI w. poznański introligator (prawdopodobnie Walenty Papież). Prostokątny tłok ze sceną osaczania jelenia przez zwierzęta symbolizujące siły nieczyste, w tym małpę, stosował na przełomie XV i XVI w. gdański Introligator Rozet. Jej motyw pojawiał się w dekoracji nacinanych opraw z XV w. Na plakietach niderlandzkich z 2 poł. XV-1 poł. XVI w. często ukazywana wśród wici, razem z innymi zwierzętami. Widnieje też wśród drôleries na radełkach gotyckich, używanych od schyłku XV w. do 2 ćw. XVI w. m.in. na oprawach krakowskich. W nowożytnym zdobnictwie introligatorskim pojawiała się bardzo rzadko.
Zobacz też
Indeks alfabetyczny
Zoomorficzne motywy
Grafika
Małpa z lustrem w dekoracji zwierciadła oprawy nacinanej, Niemcy, XV w., Heraldische Meisterwerke, taf. 64b
Małpa z lustrem wśród innych motywów dekoracji oprawy nacinanej, Niemcy, XV w.
Tłok z motywem małpa trzymającej lustro, prawdopodobnie Walenty Papież, Poznań, pocz. XVI w., Baworowianum, BN im. Stefanyka, Lwów
Przypisy
- Günther 1921, tabl. IV/il. 74;
- Schwenke, Schunke 1979, tabl. 21;
- Schmidt-Künsemüller 1985, s. 195;
- Fogelmark 1990, tabl. XI, XV-XVII, XXIII i in.;
- Fernández 1994, nr kat./il. 4;
- Karpp-Jacottet, von Rabenau 2000, s. 1.
Autor: A.W.
