Tekst źródłowy strony Kapitałka podstawowa z oplotem

==Nazwy w innych językach==
Ang. primary wound endband with secondary braiding, braided secondary endband sewing, braided/plaited endband; niem. geflochtenes Kapital, Kapital mit Lederriemen/Lederstreifen; fr. tranchefile tressée de laniére de peau; hol. omvlochten kapitaal; cz. obtáčený kapitálek opletený nitĕmi usňovým řemínkem

==Definicja==
Kapitałka składająca się z szycia podstawowego i oplotu zewnętrznego wykonanego z paska skóry, rzemienia lub tasiemki. Kapitałki te zwykle wykonywano po obleczeniu książki.

==Opis==
Kapitałki te składają się z szycia podstawowego 
(primary wound endband) oraz paska materiału, zwykle skóry, zaplecionego wokół niego (ang. braided secondary endband sewing). Oplot wykonywano przed lub po obleczeniu kodeksu. Pasek miał szerokość 2 – 5 mm i najczęściej był wykonany ze skóry cielęcej garbowanej roślinnie lub skóry owczej, koziej, świńskiej  wyprawy glinowej. Paski czasem barwiono na jeden lub dwa kolory. W rzadszych przypadkach zamiast paska skóry stosowano jedwabną tasiemkę, którą owijano wokół rdzenia kapitałki (il. 1) lub stosowano jeden z rodzajów oplotów.  W niektórych przypadkach w jednej oprawie stosowane były także dwa rodzaje kapitałek: obszywana lub z tkaniny bliżej grzbietu bloku i z oplotem ze skóry przy grzbiecie oprawy. Takie rozwiązania zidentyfikowano szczególnie w oprawach zdobionych techniką ledersznytu (il. 2)

==Rodzaje oplotów==
Istnieje wiele metod wykonywania oplotów. Do najbardziej popularnych należą:
* antyfonarzowy
ang. ‘antiphonary’ type - oplot wykonywany po obleczeniu książki, zachodzący na grzbiet nawet na kilka cm. (il. 3)
* hiszpański
ang. spanish edge braiding - oplot, w którym pasek skóry lub tasiemka prowadzona jest wokół szycia podstawowego z utworzeniem wzoru przypominającego warkocz. (il. 4) 
* krzyżowy 
ang. crossed braid, German braided headband - oplot wykonywany po obleczeniu książki, z utworzeniem wzoru krzyżującego. (il. 5). 
* odwrócony 
ang. reversed loop braid - oplot rzadko stosowany zbliżony wyglądem do oplotu antyfonarzowego, ale wykonywany dwoma końcami paska skóry zamiast jednego. (il. 6) 
* ze stopką 
niem. Kapital mit Riemenflechtung - oplot rzadko stosowany, w którym dwa końce paska skóry są prowadzone podobnie jak nici w kapitałce „niemieckiej” szytej bezpośrednio. (il. 7)

==Informacje==
Kapitałki z oplotem popularne były od końca XIV w. do połowy XVI w. zwłaszcza w oprawach niemieckich, a także we francuskich, niderlandzkich i szwajcarskich, pochodzących z warsztatu opactwa St. Gallen.



==Grafika==

<gallery>
File:Il. 5kapzop.jpg|il. 1. Kapitałka podstawowa z oplotem, w formie tasiemki owiniętej wokół rdzenia.
File:Il. 67.jpg|il. 2. Podwójna kapitałka, z obszyciem i oplotem odwróconym.
File:1.jpg|il. 3. Oplot antyfonarzowy. (rys. M. Dorębska) 
File:2opl.jpg|il. 4. Oplot hiszpański. (rys. M. Dorębska) 
File:3.jpg|il. 5. Oplot krzyżowy. (rys. M. Dorębska) 
File:4kazopl.jpg|il. 6. Oplot odwrócony. (rys. M. Dorębska) 
File:5.jpg|il. 7. Oplot ze stopką. (rys. M. Dorębska) 
</gallery>

==Przypisy==
# Cermanova T., Kapitalek, dulezity prvek knizni vazby a jeho funkce, praca licencjacka, Univerzita Pardubice, Pardubice 2008. 
# http://cool.conservation-us.org/don/dt/dt1721.html [dostęp: 17 maja 2017].
# Dorębska Magdalena, Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Kapitałka-historia, rodzaje, terminologia, (promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018.
# Kneep en Binding een terminologie voor de beschrijving van de constructies can oude boekbanden, pod red. Gnirrep W. K., Gumbert J.
# Petersen Heinz, Bucheinbände, 2 wyd., 1991.
# Szirmai John A., The Archeology of medieval bookbinding, Hants 1999.
# Jäckel Karl, Vom Stechen alter Handschriftenkapitale, „Allgemeiner Anzeiger für Buchbindereien“, 1961, nr 74, s. 288-291. 
# Jäckel Karl, Alte Techniken des Buchbinderhandwerks in der modernen Schriftgutrestaurierung, 2: Das Kapital, „Bibliotheksforum Bayern“, 1975, t. 3, s. 207-219. 
# Greenfield Jane, Hille Jenny, Headbands: How to Work Them, New Castle 1991. 
# Hille Jenny, Merian Sylvie L., The Armenian Endband: History and Technique (3-Article), „The New Bookbinder”, 2011, t. 31, s. 45 – 60. 
----
Autor: ''M.P.G.'''